Gregor Mendel – Cha đẻ của Di truyền học hiện đại

Gregor Mendel – Cha đẻ của Di truyền học hiện đại

Gregor Johann Mendel (phiên âm: Grê-gô Giô-han Men-đen) (20 tháng 7 năm 1822 – 6 tháng 1 năm 1884) là một nhà khoa học, một linh mục Công giáo người Áo thuộc Dòng Augustine, ông được coi là "cha đẻ của di truyền hiện đại" vì những nghiên cứu của ông về đặc điểm di truyền của đậu Hà Lan. Mendel chỉ ra rằng đặc tính di truyền tuân theo những quy luật nhất định, ngày nay chúng ta gọi là Định luật Mendel. Hiện nay, nội dung các định luật của ông rất đơn giản nhưng rất cơ bản, được công bố vào năm 1865 và xuất bản vào năm 1866; tuy nhiên, khi ông còn sống, ý nghĩa và tầm quan trọng trong các công trình nghiên cứu của ông không được công nhận, người ta cũng không quan tâm đến các nghiên cứu của ông. Đến tận năm 1900 (đầu thế kỷ 20) các nhà khoa học mới phát hiện lại bài báo "Thí nghiệm lai giống thực vật" của Mendel và các phát hiện của ông mới được công nhận, khi đó ông được tôn vinh như là nhà khoa học thiên tài, một danh hiệu ông xứng đáng được nhận từ lúc sinh thời; đồng thời năm 1900 được xem là năm ra đời của Di truyền học, còn Mendel là cha đẻ của ngành này.

Tiểu sử

Mendel sinh ra trong một gia đình nói tiếng Đức ở Hynčice (Heinzendorf bei Odrau trong tiếng Đức), tại biên giới Moravian-Silesian, Đế quốc Áo (hiện là một phần của Cộng hòa Séc). Ông là con trai của Anton và Rosine (Schwirtlich) Mendel và có một chị gái tên là Veronika và một em gái tên là Theresia. Họ sống và làm việc tại một trang trại thuộc sở hữu của gia đình Mendel trong ít nhất 130 năm (ngôi nhà nơi Mendel được sinh ra hiện là một bảo tàng dành riêng cho Mendel). Thời thơ ấu, Mendel làm vườn và học nghề nuôi ong. Khi còn trẻ, ông theo học thể dục tại Opava (được gọi là Troppau trong tiếng Đức). Ông phải nghỉ bốn tháng trong thời gian học thể dục vì bệnh. Từ năm 1840 đến năm 1843, ông học triết học và vật lý thực tế và lý thuyết tại Viện triết học của Đại học Olomouc, nghỉ thêm một năm vì bệnh. Ông cũng vật lộn về tài chính để chi trả cho việc học và Theresia cho ông của hồi môn. Sau đó, ông giúp đỡ ba người con trai của bà, hai người trong số đó đã trở thành bác sĩ sau này.

Ông trở thành một người tu sĩ một phần vì nó cho phép ông có được một nền giáo dục mà không phải tự trả tiền cho nó. Là con trai của một người nông dân đang gặp khó khăn, theo cuộc sống tu sĩ, theo lời cha, đã cho ông "nỗi lo lắng thường trực về một cách kiếm sống." Ông được đặt tên là Gregor (ehoř trong tiếng Séc) khi tham gia Dòng Augustino.

Khi Mendel vào Khoa Triết học, Khoa Lịch sử và Nông nghiệp tự nhiên do Johann Karl Nestler đứng đầu, người đã tiến hành nghiên cứu sâu rộng về các đặc điểm di truyền của thực vật và động vật, đặc biệt là cừu. Theo lời giới thiệu của giáo viên vật lý Friedrich Franz, Mendel đã vào Tu viện Augustinian St Thomas ở Brno (được gọi là Brünn trong tiếng Đức) và bắt đầu đào tạo như một linh mục. Với tên khai sinh Johann Mendel, ông lấy tên Gregor khi bước vào đời tu. Mendel làm việc như một giáo viên trung học thay thế. Năm 1850, ông đã trượt phần thi vấn đề, phần cuối cùng trong ba phần thi của mình để trở thành một giáo viên trung học được chứng nhận. Năm 1851, ông được gửi đến Đại học Vienna để học dưới sự bảo trợ của Linh mục C. F. Napp để ông có thể được giáo dục chính quy hơn. Tại Vienna, nhờ sự dày dỗ của giáo sư vật lý Christian Doppler. Mendel trở lại tu viện của mình vào năm 1853 với tư cách là một giáo viên, chủ yếu là vật lý. Năm 1856, ông tham gia kỳ thi để trở thành một giáo viên được chứng nhận và một lần nữa thất bại trong phần thi vấn đáp. Năm 1867, ông thay thế Napp làm trụ trì tu viện.

Sau khi ông được nâng lên làm bề trên tu viện vào năm 1868, công việc khoa học của ông đã chấm dứt, vì Mendel trở nên quá tải với các trách nhiệm hành chính, đặc biệt là tranh chấp với chính quyền dân sự về nỗ lực áp thuế đặc biệt đối với các tổ chức tôn giáo. Mendel qua đời vào ngày 6 tháng 1 năm 1884, ở tuổi 61, tại Brno, Moravia, Áo-Hungary (nay là Cộng hòa Séc), do viêm thận mãn tính. Nhà soạn nhạc người Séc Leoš Janáček đã chơi organ trong đám tang của ông. Sau khi mất, vị bề trên tiền nhiệm đã đốt tất cả các giấy tờ trong bộ sưu tập của Mendel, để đánh dấu chấm dứt các tranh chấp về thuế.

Quá trình thí nghiệm

Năm 1854, Trụ trì Cyril Napp cho phép Mendel lên kế hoạch cho một cuộc thí nghiệm lớn về lai tạo ngay tại tu viện. Mục đích của cuộc thí nghiệm này là để theo dõi việc di truyền các vật liệu di truyền trong các thế hệ con cháu lai. Các nhà chức trách trước đây đã quan sát thấy rằng các thế hệ con lai màu mỡ có xu hướng trở lại các loài có nguồn gốc, và do đó họ đã kết luận rằng lai tạo không thể là một cơ chế được sử dụng để nhân giống loài mặc dù trong một số trường hợp đặc biệt, một số giống lai màu mỡ dường như không hoàn nguyên (cái gọi là con lai không đổi. Mặt khác, các nhà lai tạo thực vật và động vật từ lâu đã cho thấy rằng việc lai tạo thực sự có thể tạo ra vô số hình thức mới. Điểm thứ hai được các chủ sở hữu đặc biệt quan tâm, bao gồm cả trụ trì tu viện, người quan tâm đến lợi nhuận trong tương lai từ len của cừu Merino, do len cạnh tranh được cung cấp từ Úc.

Mendel đã chọn tiến hành nghiên cứu của mình trên đậu Hà Lan (Pisum sativum) vì đây là thực vật dễ trồng, có những tính trạng tương phản rõ rệt, tự thụ phấn khá chặt chẽ và tỷ lệ nảy mầm cao. Từ năm 1854 đến năm 1856, ông đã thử nghiệm 34 thí nghiệm lai về các tính trạng khác nhau của loài đậu này. Tổng cộng, ông đã thí nghiệm về bảy tính trạng khác nhau trên đậu Hà Lan, trong đó có các thí nghiệm chỉ lai về một cặp tính trạng và các thí nghiệm lai về nhiều cặp tính trạng.

Tóm tắt kết quả thí nghiệm

Trong các thí nghiệm về lai một cặp tính trạng, ông nhận thấy:

+ Thế hệ con lai đầu tiên (F1) biểu hiện tính trạng chỉ của một bên cây bố hoặc mẹ, nên Mendel gọi tính trạng này là tính trạng trội, còn tính trạng không biểu hiện ở F1 là tính trạng lặn. Tuy nhiên, khi cho các cây lai F1 tự thụ phấn để sinh ra thế hệ F2, thì ông nhận thấy tính trạng lặn lại xuất hiện, ông giải thích hiện tượng này là do "giao tử thuần khiết"; đồng thời, bằng phương pháp thống kê, ông cũng nhận thấy F2 có tỷ lệ kiểu hình trung bình của các thí nghiệm luôn xấp xỉ tỷ lệ 3 trội: 1 lặn.

+ Khi cho từng cây F2 tự thụ phấn để sinh ra thế hệ F3, thì các cây F3 phân ly thành ba nhóm: một nhóm mang tính trạng trội là thuần chủng (ông kí hiệu là AA) chiếm khoảng 1/4, một nhóm mang tính trạng trội không thuần chủng (ông kí hiệu là Aa) chiếm khoảng 1/2, còn một nhóm toàn mang tính trạng lặn (ông kí hiệu là aa) chiếm khoảng 1/4. Do đó, ông đã biểu diễn tỷ lệ 3 trội: 1 lặn là 3A + 1a, còn tỷ lệ thuần chủng được biểu diễn thành biểu thức 1AA: 2Aa: 1aa.

Trong các thí nghiệm về lai nhiều cặp tính trạng, ông thấy:

+ Nếu là lai hai cặp tính trạng, thì kết quả tổng quát ở F2 biểu diễn bằng biểu thức: (3A + 1a) x (3B + 1b) sinh ra các kiểu hình khác nhau, phân ly theo thống kê là 9: 3: 3: 1.

+ Nếu là lai ba cặp tính trạng, thì tương tự trên, kết quả tổng quát ở F2 biểu diễn bằng biểu thức: (3A + 1a) x (3B + 1b) x (3C + 1c).

Mendel đã gọi các kí hiệu A, a hay B, b... đã dùng là các kí hiệu của những vật chất giả định mà ông gọi là nhân tố di truyền, mà hơn 100 năm sau - ngày nay - các nhà khoa học đã xác định chính là gen.

Nguồn WIKIPEDIA

Read More

HỒ ĐÌNH PHƯƠNG – “Con đường xưa em đi - Vàng lên mái tóc thề - Ngõ hồn dâng tái tê - Anh làm thơ vu quy - Khách qua đường lắng nghe - Chuyện tình ta đã ghi…”

HỒ ĐÌNH PHƯƠNG – “Con đường xưa em đi - Vàng lên mái tóc thề - Ngõ hồn dâng tái tê - Anh làm thơ vu quy - Khách qua đường lắng nghe - Chuyện tình ta đã ghi…”

Nhà thơ HỒ ĐÌNH PHƯƠNG viết, “Con đường xưa em đi - Vàng lên mái tóc thề - Ngõ hồn dâng tái tê - Anh làm thơ vu quy - Khách qua đường lắng nghe - Chuyện tình ta đã ghi…”

TK (*) – Nghiệm: “CON ĐƯỜNG...”

“Tôi tìm con đường mới,

Con đường xa vời vợi.

Tôi đi con đường cũ?

Con đường - có đến nơi?

 

Có niềm vui khôn tả,

Có ánh sáng ngập tràn.

Có cả những hoang mang,

Và tình yêu - cuộc sống.

 

Trong tình yêu - lắng đọng,

Tôi yêu cuộc sống mình.

Tôi yêu những bình minh,

Và cả hoàng hôn nữa.

 

Mỗi ngày - TA HIỆN HỮU,

Cùng tình yêu chính TA.

Mỗi ngày - TA HIỆN HỮU,

Trên con đường - VỀ NHÀ.

 

Mùa xuân đến và đi,

Và mùa xuân thầm thì.

Ta nghe mùa xuân ấy,

Có bước chân em đi.

 

Ta nghe mùa xuân ấy,

Có bước chân em đi.

Ta nghe mùa xuân ấy,

Có tiếng em thầm thì.

 

HIỆN HỮU - trong dòng thi,

Trong dòng thi - TA VIẾT.

Có tiếng em thầm thì,

Trong dòng thi ta viết.

 

Ta chào mùa hạ đến,

Ta tiễn mùa xuân qua.

Một mùa xuân đã qua,

Ta đi con đường mới...”

TK – Lữ khách vô hình, cảm tác

Read More

XUÂN DIỆU – “… Xuân đang tới, nghĩa là xuân đang qua, Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già,…”

XUÂN DIỆU – “… Xuân đang tới, nghĩa là xuân đang qua, Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già,…”

Nhà thơ XUÂN DIỆU viết, “… Xuân đang tới, nghĩa là xuân đang qua, Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già,…”

TK (*) – Nghiệm: “TÌNH YÊU TA...”

“Mùa xuân đến và mùa xuân đi,

HIỆN HỮU cùng thời gian bất diệt.

HIỆN HỮU trong tình yêu tha thiết,

Mùa xuân đến và mùa xuân đi.

 

Ta nghe trong tiếng lá thầm thì,

Ta nghe trong mùa hoa lại nở.

Ta nghe trong bình minh rực rỡ,

Cả tình yêu và cả người thương!

 

Một đời ta như kẻ tìm đường?

Một đời ta như kẻ yêu thương.

Vẫn còn đó muôn phương bước tới,

Giữa bão giông và cả người thương.

 

Ta tiễn người về cuối con đường,

Ta tiễn người đi trong gió sương.

Ta trở lại CHÍNH MÌNH - yêu thương,

Tình yêu TA - HIỆN HỮU - mọi đường.”

TK – Lữ khách vô hình, cảm tác

Read More

[LUẬN VỀ DANH NGÔN & DANH NHÂN] - KỲ 4 - “Sống giữa đời này chỉ có thân phận và tình yêu. Thân phận thì hữu hạn. Tình yêu thì vô cùng. Chúng ta làm thế nào nuôi dưỡng tình yêu để tình yêu có thể cứu chuộc thân phận trên cây thập giá đời." - TRỊNH CÔNG SƠN

TRỊNH CÔNG SƠN - “Sống giữa đời này chỉ có thân phận và tình yêu. Thân phận thì hữu hạn. Tình yêu thì vô cùng. Chúng ta làm thế nào nuôi dưỡng tình yêu để tình yêu có thể cứu chuộc thân phận trên cây thập giá đời."

 

Nhạc sĩ TRỊNH CÔNG SƠN chia sẻ, “Sống giữa đời này chỉ có thân phận và tình yêu. Thân phận thì hữu hạn. Tình yêu thì vô cùng. Chúng ta làm thế nào nuôi dưỡng tình yêu để tình yêu có thể cứu chuộc thân phận trên cây thập giá đời."

 

TK (*) – Nghiệm:

“HÔM NAY LÀ THỨ MẤY?

Mùa hạ hay mùa đông?

Hôm nay là thứ mấy?

Đã qua mấy cơn giông?

 

Bao giờ thì hết bão?

Bão ngoài và bão trong.

Bao giờ thì hết bão?

Bão giông và bão lòng?

 

Một người ta tiễn đi?

Một người ta đợi đến.

Vẫn là ta chốn này,

HIỆN HỮU giữa bão giông.

 

Ngày mai - ngày mai nữa,

Con đường đến tương lai.

Ngày mai - ngày mai nữa,

Con đường đến tương lai.

 

Đi qua những THẤT BẠI,

Đi qua những CHÔNG GAI.

Đi qua những đêm dài,

Ta đón người ngày mai.

 

Chào em! Người tương lai,

Ta ở đây đứng đợi.

Chào em! Người ngày mai,

Ta ở đây đứng đợi.

 

Tình yêu và bầu trời,

Bình minh sáng nơi nơi.

Đón chào bình minh tới,

Một bình minh giữa trời!

 

Ta đón em, hôm nay,

Ta đón em, ngày mai.

Ngày mai, em có đến?

Ta đón em, nơi này!”

TK – Lữ khách vô hình, cảm tác

Read More

TRỊNH CÔNG SƠN – “Hãy đi đến tận cùng của tuyệt vọng để thấy tuyệt vọng cũng đẹp như một bông hoa”

TRỊNH CÔNG SƠN – “Hãy đi đến tận cùng của tuyệt vọng để thấy tuyệt vọng cũng đẹp như một bông hoa”

Nhạc sĩ TRỊNH CÔNG SƠN nói: “Hãy đi đến tận cùng của tuyệt vọng để thấy tuyệt vọng cũng đẹp như một bông hoa”

TK (*) – Nghiệm:

“Chúng ta sống những ngày không hối tiếc,

Biết yêu thương và biết sống thương yêu.

Chúng ta sống những ngày không hối tiếc,

Biết yêu thương và biết sống thương yêu.

 

Một ngày kia, khi bão táp đến nhiều,

Cùng giông gió của đời phía trước.

Ta vẫn bước đi, một con đường ngược,

Về với chính ta - với cuộc sống riêng mình.

 

Ta đã đến trong cuộc đời giông bão,

Cùng thời gian qua nỗi nhớ trăm chiều.

Ta vẫn đi với con đường phía trước,

Bụi thời gian không ngăn cản bước chân ta.

 

Ngày mai đến, ngày mai sẽ đến,

Ta đón em trong cuộc sống muôn màu.

Ngày mai đến, ngày mai sẽ đến,

Ta đón em trong cuộc sống muôn màu.”

TK – Lữ khách vô hình, cảm tác

Read More

XUÂN QUỲNH – “Sóng bắt đầu từ gió – Gió bắt đầu từ đâu - …”

XUÂN QUỲNH – “Sóng bắt đầu từ gió – Gió bắt đầu từ đâu - …”

XUÂN QUỲNH viết:

"…

Sóng bắt đầu từ gió

Gió bắt đầu từ đâu?

Em cũng không biết nữa

Khi nào ta yêu nhau

…"

TK (*) – Nghiệm:

"Sóng bắt đầu từ đó

Gió bắt đầu từ đây?

Anh cũng không biết nữa,

Khi nào ta yêu nhau.

 

Liệu có một ngày sau,

Liệu có một tầm cao.

Một bầu trời vươn tới,

Ta đi giữa bầu trời.

 

Một bầu trời ngát hương,

Một bầu trời tình thương.

Một bầu trời ta đó,

Một bầu trời - con đường.

 

Con đường ta đi tới,

Con đường đón ngày mới.

Một con đường - yêu thương,

Một con đường - yêu thương.

 

Ngày mai - ngày mai đến,

Giữa cuộc đời - muôn phương.

Ta gặp nhau - trên đường,

Ta gặp nhau - trên đường.

 

Ngày mai - ngày mai đến,

Ai có nhớ - người thương.

Ai có nhớ - người thương,

Ai có nhớ - người thương?”

TK – Lữ khách vô hình, cảm tác

Read More

TRỊNH CÔNG SƠN – “Mưa vẫn hay mưa cho đời biển động – Làm sao em biết bia đá không đau…”

TRỊNH CÔNG SƠN – “Mưa vẫn hay mưa cho đời biển động – Làm sao em biết bia đá không đau…”

TRỊNH CÔNG SƠN viết:

"... Mưa vẫn hay mưa cho đời biển động

Làm sao em biết bia đá không đau

Xin hãy cho mưa qua miền đất rộng

Ngày sau sỏi đá cũng cần có nhau... "

TK (*) – Nghiệm:

"...

Mưa vẫn hay mưa con đường xưa đó,

Làm sao em biết bia đá không đau.

Xin hãy đưa nhau qua miền đất rộng,

Để người xưa cũ - còn tìm thấy nhau.

 

Mây vẫn mây bay trên tầng tháp cổ,

Con đường xưa đó - em có đi qua?

Một chiều trở lại - một ngày đã qua,

Ai còn có nhớ - một thời đã xa.

 

Mây vẫn mây trôi trên tầng tháp cổ,

Con đường thấp thoáng - bóng dáng người xưa.

Mây vẫn mây trôi trên tầng tháp cổ,

Anh còn ở đó - người còn đó không?

 

Chiều nay còn mưa - Em còn đứng đợi?

Mỗi chiều lại đến - ta ngắm mây trôi,

Con đường xưa đó - con đường nay đây?

Diễm xưa còn đó - hay em đâu rồi?

 

Diễm xưa còn đó - hay em đâu rồi?

Ngày mai lại đến - từng áng mây trôi,

Ta thấy trong ta - một ngày mai đến,

Ta thấy trong ta - một ánh mắt soi.

 

Ngày mai lại đến - có ta trong đó,

Diễm xưa còn đó hay em đâu rồi.

Trong ánh mắt tôi - diễm xưa còn đó?

Diễm xưa còn đó - hay em đâu rồi?”

TK – Lữ khách vô hình, cảm tác

Read More

XUÂN QUỲNH – “Dữ dội và dịu êm - Ồn ào và lặng lẽ…”

XUÂN QUỲNH – “Dữ dội và dịu êm - Ồn ào và lặng lẽ…”

XUÂN QUỲNH viết:

“… Dữ dội và dịu êm

Ồn ào và lặng lẽ

Sông không hiểu nổi mình

Sóng tìm ra tận bể… ”

TK (*) – Nghiệm:

“Một mùa Thu lại đến,

Ta nhớ mùa Thu qua.

Ta nhớ mùa Thu xa,

Một mùa Thu lại đến.

 

Dữ dội và dịu êm,

Trên từng con sóng nhỏ.

Dữ dội và dịu êm,

Giữa Thu đến và đi.

 

Mùa Thu nay khác rồi,

Giữa muôn trùng người đến.

Giữa muôn trùng người đi,

Em có đến – và đi?

 

Một mùa hoa lại đến,

Trên từng phố em qua.

Một mùa hoa lại đến,

Em còn đến hay chăng?

 

Ta đợi em nơi này,

Ta đợi em – có hay?

Ta đợi em – nơi này,

Ta đợi em – có hay?

 

Đừng để mùa Thu qua,

Đừng để mùa Thu xa.

Con đường hoa không lối,

Ai đi về với ai?

 

Ta đợi em – mùa này?

Ta đợi em – mùa này?

Ta đợi em – có hay?

Con đường – ta đợi em.

 

Đừng để mùa Thu qua,

Đừng để mùa Thu xa.

Ta đợi em – nơi này,

Đừng để mùa Thu qua.”

TK – Lữ khách vô hình, cảm tác

Read More

XUÂN QUỲNH – “Chỉ có thuyền mới hiểu – Biển mênh mông nhường nào - …”

XUÂN QUỲNH – “Chỉ có thuyền mới hiểu – Biển mênh mông nhường nào - …”

Xuân Quỳnh viết:

"...

Chỉ có thuyền mới hiểu

Biển mênh mông nhường nào

Chỉ có biển mới biết

Thuyền đi đâu, về đâu

Những ngày không gặp nhau

Biển bạc đầu thương nhớ

Những ngày không gặp nhau

Lòng thuyền đau - rạn vỡ...

..."

TK (*) – Nghiệm:

"Mùa thu xưa em đến,

Em mang một mùa thu.

Mùa thu nay em đến,

Anh cho em mùa thu.

 

Hoa vàng trên lối nhỏ,

Em đi đâu, về đâu.

Nắng bạc đầu thương nhớ,

Em đi đâu, về đâu.

 

Quán Coffee, còn đó...

Người còn đó, hay không?

Một mùa Thu trở lại?

Giữa sương khói mịt mù.

 

Em đi đâu, về đâu?

Giữa một trời thương nhớ.

Em đi đâu, về đâu?

Giữa một trời nhớ thương.

 

Con đường xưa còn đó,

Quán cốc nhỏ, còn đây.

Em đi đâu, đong đầy,

Giữa muôn ngàn nỗi nhớ.

 

Em đi đâu, đong đầy,

Giữa muôn ngàn nỗi nhớ.

Quán cốc nhỏ, còn đây,

Con đường xưa, còn đó.

 

Mây bay về phương nào,

Thu sang, gió lao xao.

Một cơn mưa, rì rào?

Còn ai chờ, ai đợi...

 

Trong ta, cơn mưa ấy...

Còn ai đợi, ai chờ.

Trong ta, cơn mưa ấy,

Giữa mùa Thu, sáng nay."

TK – Lữ khách vô hình, cảm tác

Read More

Nguyễn Tuân – Nhà văn nổi tiếng Việt Nam

Nguyễn Tuân – Nhà văn nổi tiếng Việt Nam

Nguyễn Tuân (10 tháng 7 năm 1910 – 28 tháng 7 năm 1987) là một nhà văn người Việt Nam.

Nguyễn Tuân có sở trường về tùy bút và ký. Ông viết văn với một phong cách tài hoa uyên bác và được xem là bậc thầy trong việc sáng tạo và sử dụng tiếng Việt. Các tác phẩm của Nguyễn Tuân luôn thể hiện phong cách độc đáo, tài hoa, sự hiểu biết phong phú trong nhiều lĩnh vực và vốn ngôn ngữ giàu có, điêu luyện. Sách giáo khoa hiện hành xếp ông vào một trong 9 tác giả tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại.

Ngoài ra, ông còn là một diễn viên tay ngang, tham gia phim "Cánh đồng ma" năm 1938, và phim "Chị Dậu" (1980).

Sơ lược tiểu sử

Nguyễn Tuân sinh ngày 10 tháng 7 năm 1910 ở phố Hàng Bạc, Hà Nội, quê ở thôn Thượng Đình, xã Nhân Mục (tên nôm là làng Mọc), nay thuộc phường Nhân Chính, quận Thanh Xuân, Hà Nội. Ông trưởng thành trong một gia đình nhà Nho khi Hán học đã tàn.

Nguyễn Tuân học đến cuối bậc Thành chung Nam Định (tương đương với cấp Trung học cơ sở hiện nay, tiền thân của trường THPT Chuyên Lê Hồng Phong, Nam Định ngày nay) thì bị đuổi vì tham gia một cuộc bãi khóa phản đối mấy giáo viên Pháp nói xấu người Việt (1929). Sau đó ít lâu ông lại bị tù vì đi qua biên giới tới Thái Lan không có giấy phép. Sau khi ra tù, ông bắt đầu sự nghiệp viết lách của mình.

Nguyễn Tuân cầm bút từ khoảng đầu những năm 1935, nhưng nổi tiếng từ năm 1938 với các tác phẩm tùy bút, bút ký có phong cách độc đáo như Vang bóng một thời, Một chuyến đi... Năm 1941, ông lại bị bắt giam một lần nữa và gặp gỡ, tiếp xúc với những người hoạt động chính trị.

Năm 1945, Cách mạng tháng Tám thành công, Nguyễn Tuân nhiệt tình tham gia cách mạng và kháng chiến, trở thành một cây bút tiêu biểu của nền văn học mới. Từ 1948 đến 1957, ông giữ chức Tổng thư ký Hội Văn nghệ Việt Nam.

Các tác phẩm chính sau cách mạng của Nguyễn Tuân là tập tùy bút Sông Đà (1960) là kết quả chuyến đi thực tế vùng Tây Bắc, một số tập ký chống Mỹ (1965-1975) và nhiều bài tùy bút về cảnh sắc và hương vị đất nước. Ông chủ trương chủ nghĩa xê dịch không thích cuộc sống trầm lặng, bình ổn nên ông đi suốt chiều dài đất nước để tìm những điều mới mẻ,độc đáo.

Nguyễn Tuân mất tại Hà Nội vào ngày 28 tháng 7 năm 1987.

Năm 1996 ông được nhà nước Việt Nam truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật (đợt I).

Tính cách

Nguyễn Tuân yêu Việt Nam với những giá trị văn hóa cổ truyền của dân tộc. Ông yêu tha thiết Tiếng Việt, những kiệt tác văn chương của Nguyễn Du, Đoàn Thị Điểm, Tú Xương, Tản Đà..., những nhạc điệu hoặc đài của các lối hát ca trù hoặc dân dã mà thiết tha, những nét đẹp rất riêng của Việt Nam.

Ở Nguyễn Tuân, ý thức cá nhân phát triển rất cao. Ông viết văn trước hết để khẳng định cá tính độc đáo của mình, tự gán cho mình một chứng bệnh gọi là "Chủ nghĩa xê dịch". Lối sống tự do phóng túng của ông không phù hợp với chế độ thuộc địa (hai lần bị tù).

Nguyễn Tuân là con người rất mực tài hoa. Tuy chỉ viết văn nhưng ông còn am hiểu nhiều môn nghệ thuật khác: hội họa, điêu khắc, sân khấu, điện ảnh... Ông còn là một diễn viên kịch nói và là một diễn viên điện ảnh đầu tiên ở Việt Nam. Ông thường vận dụng con mắt của nhiều ngành nghệ thuật khác nhau để tăng cường khả năng quan sát, diễn tả của nghệ thuật văn chương.

Nguyễn Tuân nổi tiếng là người sành ăn. Với ông, ăn là một nghệ thuật, một giá trị thẩm mỹ, một sự khám phá cái ngon mà tạo hóa đã ban cho.

Nguyễn Tuân là một nhà văn biết quý trọng thật sự nghề nghiệp của mình. Đối với ông, nghệ thuật là một hình thái lao động nghiêm túc, thậm chí "khổ hạnh" và ông đã lấy chính cuộc đời cầm bút hơn nửa thế kỷ của mình để chứng minh cho quan niệm ấy.

Quá trình sáng tác và các đề tài chính

Sự nghiệp văn chương của Nguyễn Tuân không phải là nhà văn thành công ngay từ những tác phẩm đầu tay. Ông đã thử bút qua nhiều thể loại: thơ, bút ký, truyện ngắn. Nhưng mãi đến đầu năm 1938, ông mới nhận ra sở trường của mình và thành công xuất sắc với các tác phẩm: Một chuyến đi, Vang bóng một thời, Thiếu quê hương, Chiếc lư đồng mắt cua...

Tác phẩm Nguyễn Tuân trước Cách mạng tháng Tám chủ yếu xoay quanh ba đề tài: "chủ nghĩa xê dịch", vẻ đẹp "vang bóng một thời", và "đời sống truỵ lạc".

Nguyễn Tuân đã tìm đến lý thuyết "chủ nghĩa xê dịch" này trong tâm trạng bất mãn và bất lực trước thời cuộc. Nhưng viết về "chủ nghĩa xê dịch", Nguyễn Tuân lại có dịp bày tỏ tấm lòng gắn bó tha thiết của ông đối với cảnh sắc và phong vị của đất nước mà ông đã ghi lại được bằng một ngòi bút đầy trìu mến, yêu thương và tài hoa (Một chuyến đi).

Không tin tưởng ở hiện tại và tương lai, Nguyễn Tuân đi tìm vẻ đẹp của quá khứ còn "vang bóng một thời". Ông mô tả vẻ đẹp riêng của thời xưa với những phong tục đẹp, những thú tiêu dao hưởng lạc lành mạnh và tao nhã. Tất cả được thể hiện thông qua những con người thuộc lớp người nhà Nho tài hoa bất đắc chí, tuy đã thua cuộc nhưng không chịu làm lành với xã hội thực dân (như Huấn Cao Chữ người tử tù).

Nguyễn Tuân cũng hay viết về đề tài đời sống truỵ lạc. Ở những tác phẩm này, người ta thường thấy có một nhân vật "tôi" hoang mang bế tắc. Trong tình trạng khủng hoảng tinh thần ấy, người ta thấy đôi khi vút lên từ cuộc đời nhem nhuốc, phàm tục niềm khao khát một thế giới tinh khiết, thanh cao (Chiếc lư đồng mắt cua).

Từ sau Cách mạng tháng Tám 1945, ông chân thành đem ngòi bút phục vụ cuộc chiến đấu của dân tộc, nhưng Nguyễn Tuân luôn luôn có ý thức phục vụ trên cương vị của một nhà văn, đồng thời vẫn muốn phát huy cá tính và phong cách độc đáo của mình. Ông đã đóng góp cho nền văn học mới nhiều trang viết sắc sảo và đầy nghệ thuật ca ngợi quê hương đất nước, ca ngợi nhân dân lao động trong chiến đấu và sản xuất.

Phong cách nghệ thuật

Nguyễn Tuân có một phong cách nghệ thuật rất độc đáo và sâu sắc gói gọn trong một chữ "ngông".

Trước Cách mạng tháng Tám, phong cách nghệ thuật Nguyễn Tuân có thể thâu tóm trong một chữ "ngông".

Thể hiện phong cách này, mỗi trang viết của Nguyễn Tuân đều muốn chứng tỏ tài hoa uyên bác. Và mọi sự vật được miêu tả dù chỉ là cái ăn cái uống, cũng được quan sát chủ yếu ở phương diện văn hoá, mĩ thuật.

Trước Cách mạng tháng Tám, ông đi tìm cái đẹp của thời xưa còn vương sót lại và ông gọi là Vang bóng một thời. Sau Cách mạng, ông không đối lập giữa quá khứ, hiện tại và tương lai[cần dẫn nguồn]. Văn Nguyễn Tuân thì bao giờ cũng vậy, vừa đĩnh đạc cổ kính, vừa trẻ trung hiện đại.

Nguyễn Tuân học theo "chủ nghĩa xê dịch". Vì thế ông là nhà văn của những tính cách phi thường, của những tình cảm, cảm giác mãnh liệt, của những phong cảnh tuyệt mĩ, của gió, bão, núi cao rừng thiêng, thác ghềnh dữ dội......

Nguyễn Tuân cũng là một con người yêu thiên nhiên tha thiết. Ông có nhiều phát hiện hết sức tinh tế và độc đáo về núi sông cây cỏ trên đất nước mình. Phong cách tự do phóng túng và ý thức sâu sắc về cái tôi cá nhân đã khiến Nguyễn Tuân tìm đến thể tuỳ bút như một điều tất yếu.

Nguyễn Tuân còn có đóng góp không nhỏ cho sự phát triển của ngôn ngữ văn học Việt Nam.

Sau Cách mạng tháng Tám, phong cách Nguyễn Tuân có những thay đổi quan trọng. Ông vẫn tiếp cận thế giới, con người thiên về phương diện văn hóa nghệ thuật, nghệ sĩ, nhưng giờ đây ông còn tìm thấy chất tài hoa nghệ sĩ ở cả nhân dân đại chúng. Còn giọng khinh bạc thì chủ yếu chỉ là để ném vào kẻ thù của dân tộc hay những mặt tiêu cực của xã hội.

Tác phẩm

Một chuyến đi (1938), tùy bút - du kí

Ngọn đèn dầu lạc (1939), phóng sự

Vang bóng một thời (1940), tập truyện ngắn

Thiếu quê hương (1940), tập tùy bút

Chiếc lư đồng mắt cua (1941), tập tùy bút

Tàn đèn dầu lạc (1941), tập tùy bút

Tùy bút (1941), tập tùy bút

Tóc chị Hoài (1943), tập tùy bút

Tùy bút II (1943), tập tùy bút

Nguyễn (1945), tập truyện ngắn

Chùa Đàn (1946), tiểu thuyết

Đường vui (1949), tập tùy bút

Tình chiến dịch (1950), tập bút kí

Thắng càn (1953), tiểu thuyết

Chú Giao làng Seo (1953), truyện thiếu nhi

Đi thăm Trung Hoa (1955), tập bút kí

Tùy bút kháng chiến (1955), tập tùy bút

Tùy bút kháng chiến và hòa bình (1956), tập tùy bút

Truyện một cái thuyền đất (1958), truyện thiếu nhi

Sông Đà (1960), tập tùy bút

Cô Tô (1965), ký

Hà Nội ta đánh Mỹ giỏi (1972), tập tùy bút

Ký (1976)

Tuyển tập Nguyễn Tuân (tập I: 1981)

Cảnh sắc và hương vị đất nước (1988), tập tùy bút

Yêu ngôn (2000, sau khi mất), tập tiểu luận.

Vinh danh

Ông được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật năm 1996.

Hiện nay, ở Hà Nội có một con đường mang tên ông, nối từ đường Nguyễn Trãi cắt ngang qua các phố Nguyễn Huy Tưởng, Ngụy Như Kon Tum đến đường Lê Văn Lương, nối với phố Hoàng Minh Giám.

Nhận định

Nguyễn Đăng Mạnh cho rằng: "Nguyễn Tuân là một cái định nghĩa về người nghệ sĩ". Đối với ông, văn chương trước hết phải là văn chương, nghệ thuật trước hết phải là nghệ thuật, và đã là nghệ thuật thì phải có phong cách độc đáo. Nhưng Nguyễn Tuân, xét từ bản chất, không phải là người theo chủ nghĩa hình thức. Tài phải đi đôi với tâm. Ấy là "thiên lương" trong sạch, là lòng yêu nước thiết tha, là nhân cách cứng cỏi trước uy quyền phi nghĩa và đồng tiền phàm tục.

Người đọc mến Nguyễn Tuân về tài, nhưng còn trọng ông về nhân cách ấy nữa. Văn Nguyễn Tuân, tuy thế, không phải ai cũng ưa thích. Vả lại một số bài viết của ông cũng có nhược điểm: mạch văn quá phóng túng theo lối tùy hứng, khó theo dõi; nhiều đoạn tham phô bày kiến thức và tư liệu khiến người đọc cảm thấy nặng nề, khó khăn...

Nguồn WIPEDIA

Read More