Sir Arthur Conan Doyle - Nhà văn nổi tiếng nguoiwd Scotland

Sir Arthur Conan Doyle (22 tháng 5 năm 1859 – 7 tháng 7 năm 1930) là một nhà văn người Scotland nổi tiếng với tiểu thuyết trinh thám Sherlock Holmes, tác phẩm được cho là một sáng kiến lớn trong lĩnh vực tiểu thuyết trinh thám. Các tác phẩm của ông bao gồm nhiều truyện khoa học giả tưởng, tiểu thuyết lịch sử, kịch lịch sử, tiểu thuyết, thơ và bút ký.

Conan xuất phát là tên đệm nhưng ông sử dụng như một phần của họ trong các năm sau này của mình.

Arthur Conan Doyle sinh ngày 22 tháng 5 năm 1859 tại Edinburgh, trong một gia đình Ireland, bố là Charles Altamont Doyle và mẹ là Mary Doyle. Ông đã được gửi tới trường dự bị Dòng Tên Cơ đốc giáo St Marys Hall, Stonyhurst khi lên chín. Sau đó ông vào Trường Stonyhurst, nhưng khi ông rời trường năm 1875, ông đã chối bỏ Thiên chúa giáo để trở thành một người theo thuyết bất khả tri.

Từ 1876 tới 1881 ông học ngành y tại Đại học Edinburgh, gồm cả một giai đoạn làm việc tại thị trấn Aston (nay là một quận của Birmingham). Sau khi học tại trường, ông trở thành bác sĩ trên một con tàu tới bờ biển Tây Phi, và sau đó vào năm 1882 ông lập một phòng khám tại Plymouth. Ông hoàn thành luận án tiến sĩ về Tabes Dorsalis năm 1885.

Phòng khám của ông không thành công lắm: trong khi chờ bệnh nhân, ông bắt đầu viết truyện. Tiểu thuyết đầu tiên của ông được đăng trên tờ Chambers's Edinburgh Journal khi ông chưa tới 20 tuổi.

Chỉ sau khi dời phòng khám về Portsmouth Doyle mới bắt đầu theo đuổi văn học một cách đúng nghĩa hơn. Tác phẩm đáng chú ý đầu tiên của ông là A Study in Scarlet (Một cuộc nghiên cứu về Màu đỏ hay "Chiếc nhẫn tình cờ"), xuất hiện trong cuốn Beeton's Christmas Annual năm 1887 và là lần xuất hiện đầu tiên của nhân vật Sherlock Holmes, người được lấy hình mẫu một phần theo cựu giáo sư đại học của Conan Doyle là Joseph Bell. Ngạc nhiên, Rudyard Kipling đã chúc mừng thành công của Conan Doyle, và hỏi "Ông có thể trở thành bạn tôi không, Bác sĩ Joe?". Tuy nhiên, Sherlock Holmes được phỏng theo nhân vật C. Auguste Dupin của Edgar Allan Poe nhiều hơn. Khi sống tại Southsea ông đã giúp thành lập Portsmouth AFC, câu lạc bộ bóng đá đầu tiên của thành phố. Một chuyện hoang đường thường thấy cho rằng Conan Doyle đã chơi tại Portsmouth F.C. với tư cách thủ môn số 1; tuy nhiên, Conan Doyle đã chơi cho một câu lạc bộ nghiệp dư giải tán năm 1894 và không có liên hệ với Portsmouth F.C. ngày nay vốn chỉ được thành lập vào năm 1898 (thủ môn đầu tiên của đội bóng chuyên nghiệp là Matt Reilly).

Năm 1885 ông cưới Louisa (hay Louise) Hawkins, được gọi là "Touie", người bị bệnh lao và cuối cùng mất năm 1906. Ông cưới Jean Leckie năm 1907, người ông gặp lần đầu và yêu trong cùng năm 1897 nhưng vẫn duy trì quan hệ thuần khiết với bà vì chung thuỷ với người vợ đầu tiên. Conan Doyle có năm con, hai người với vợ đầu (Mary và Kingsley), và ba người với vợ sau (Jean, Denis và Adrian).

Tượng Arthur Conan Doyle Crowborough

Năm 1890 Conan Doyle học về mắt tại Viên; ông tới London năm 1891 để lập một phòng khám nhãn khoa. Ông đã viết trong tiểu sử của mình rằng không một bệnh nhân nào tới phòng khám của ông. Điều này giúp ông có nhiều thời gian hơn trong viết lách và vào tháng 11 năm 1891 ông đã viết cho mẹ: "Con nghĩ tới việc giết Holmes... và giải quyết hắn ta vĩnh viễn. Hắn khiến đầu óc con không thể suy nghĩ được." Mẹ ông đã trả lời "Con có thể làm điều con cho là đúng, nhưng độc giả sẽ không dễ dàng đồng ý đâu." Tháng 12 năm 1893, ông đã làm việc đó để có thể dành nhiều thời gian cho những công việc "quan trọng" hơn (tức là những tiểu thuyết lịch sử).

Holmes và Moriarty dường như đã cùng nhau rơi xuống một thác nước và chết trong chuyện "Vấn đề Cuối cùng" (The Final Problem). Những lời kêu gọi của công chúng khiến ông phải đưa nhân vật trở lại; Conan Doyle quay lại với chuyện The Adventure of the Empty House (Cuộc Phiêu lưu của Căn nhà Hoang), với lời giải thích rằng chỉ Moriarty rơi xuống thác, nhưng, bởi vì Holmes còn có nhiều kẻ thù nguy hiểm khác, anh ta phải thu xếp một cái "chết" giả. Holmes cuối cùng xuất hiện trong tổng cộng 56 truyện ngắn và bốn tiểu thuyết của Conan Doyle (từ đó anh ta cũng xuất hiện trong nhiều tiểu thuyết và truyện ngắn của các tác giả khác).

Sau Chiến tranh Boer tại Nam Phi đầu thế kỷ 20 và sự lên án của thế giới với cách hành xử của Vương quốc Anh, Conan Doyle đã viết một cuốn sách mỏng với tựa đề Cuộc chiến tại Nam Phi: Nguyên nhân và Diễn biến bào chữa cho vai trò của Anh Quốc trong chiến tranh Boer, và đã được dịch ra nhiều thứ tiếng.

Conan Doyle tin rằng chính cuốn sách này giúp ông được phong tước hiệp sĩ và được chỉ định làm Thiếu uý Surrey năm 1902. Ông cũng viết một cuốn sách dài hơn The Great Boer War (Cuộc chiến tranh Boer vĩ đại) năm 1900. Trong những năm đầu thế kỷ 20 Sir Arthur đã hai lần ra tranh cử nghị viện với tư cách thành viên Đảng Công đoàn Tự do, một lần tại Edinburgh và một lần tại Hawick Burghs, nhưng dù nhận được số phiếu bầu khá lớn ông vẫn không trúng cử.

Conan Doyle đã tham gia vào hai chiến dịch kêu gọi cải cách Bang Tự do Congo, do nhà báo E. D. Morel và nhà ngoại giao Roger Casement lãnh đạo. Ông viết The Crime of the Congo (Tội ác của Congo) năm 1909, một cuốn sách khá dài trong đó ông tố cáo những sự khủng khiếp tại Congo. Ông đã trở nên thân thuộc với Morel và Casement, lấy cảm hứng từ họ để tạo ra hai nhân vật chính cho tiểu thuyết The Lost World (Thế giới đã mất, 1912).

Ông cắt đứt quan hệ với cả hai người khi Morel (người thiên tả) trở thành một trong những lãnh đạo của phong trào hoà bình trong Thế chiến thứ nhất, và khi Casement thừa nhận phản quốc chống nước Anh trong cuộc Nổi dậy Phục sinh. Conan Doyle đã thử sức, không thành công để cứu Casement khỏi tội tử hình, cho rằng ông ta đã trở nên điên và không thể chịu trách nhiệm về hành vi của mình.

Conan Doyle cũng là người nhiệt tình ủng hộ công lý, và đã đích thân điều tra hai vụ việc đã được phán quyết, dẫn tới việc phóng thích hai người đã bị bỏ tù. Vụ đầu tiên, năm 1906, liên quan tới một luật sư nhút nhát lai Anh-Ấn tên là George Edalji, người được cho là đã viết những bức thư đe dọa và xẻo các bộ phận động vật. Cảnh sát tin chắc vào tội lỗi của Edalji, thậm chí khi nhiều vụ cắt xẻo khác vẫn tiếp tục xảy ra khi người bị tình nghi đã ngồi khám.

Một phần nhờ kết quả vụ này mà Tòa phúc thẩm Hình sự được thành lập năm 1907, vì thế Conan Doyle không chỉ giúp George Edalji, công việc của ông đã giúp thành lập một cách thức sửa chữa những sai lầm khác của công lý. Câu chuyện của Conan Doyle và Edalji đã được kể lại dưới hình thức văn học trong tiểu thuyết của Arthur & George năm 2005.

Vụ thứ hai, liên quan tới Oscar Slater, một người Đức gốc Do Thái và là người điều hành sòng bạc bị cho là đã dùng dùi cui đánh một phụ nữ 82 tuổi tại Glasgow năm 1908, vụ này đã lôi cuốn sự tò mò của Conan Doyle vì những mâu thuẫn trong quá trình khởi tố và cảm giác chung của mọi người cho rằng Slater đã bị cài bẫy.

Sau cái chết của vợ là Louisa năm 1906, và cái chết của con trai Kingsley, anh/em trai, hai người anh/em họ, và hai người cháu gái trong Thế chiến thứ nhất, Conan Doyle rơi vào tình trạng suy nhược. Ông tìm sự an ủi trong thuyết duy linh và cái gọi là bằng chứng khoa học về sự tồn tại của thế giới bên kia.

Conan Doyle trở nên quan tâm tới Thuyết duy linh tới mức ông đã viết một tiểu thuyết với nhân vật Giáo sư Challenger về chủ đề này, tiểu thuyết Vùng đất bí ẩn. Một trong những điều kỳ quặc ở giai đoạn này trong cuộc đời ông là cuốn sách The Coming of the Fairies (1921). Rõ ràng ông đã hoàn toàn tin vào sự có thật của những bức ảnh tiên Cottingley, và ông đã in lại chúng trong cuốn sách của mình, cùng với các giả thuyết và tự nhiên và sự tồn tại của những nàng tiên cũng như những linh hồn. Trong cuốn sách Lịch sử Thuyết duy linh (1926) Conan Doyle đã đề cao những hiện tượng tâm linh và sự hiện thực hóa linh hồn do Eusapia Palladino và Mina "Margery" Crandon tạo ra, dựa trên những cuộc nghiên cứu các nhà khoa học lừa bịp và những thày phù thủy mong muốn gặp những hiện tượng tâm linh và từ chối lắng nghe những nhà khoa học và thày phù thủy có quan điểm thận trọng hơn.

Sự chú tâm của ông trên chủ đề này là một trong những nguyên nhân khiến một truyện ngắn trong tập truyện, Những cuộc phiêu lưu của Sherlock Holmes của ông đã bị cấm tại Liên bang Xô viết năm 1929 vì bị cho rằng tuyên truyền thuyết thần bị. Lệnh cấm này sau đó đã được dỡ bỏ. Diễn viên Nga Vasily Livanov sau này đã nhận được một Đề nghị từ Đế chế Anh để đóng vai Sherlock Holmes.

Conan Doyle từng là bạn trong một thời gian với ảo thuật gia Mỹ Harry Houdini, một gương mặt quan trọng của phong trào duy linh. Dù Houdini nhấn mạnh rằng những người theo thuyết duy linh sử dụng trò bịp (và liên tục tìm cách lật mặt họ), Conan Doyle trở nên tin tưởng rằng chính Houdini sở hữu những năng lực siêu nhiên, một quan điểm đã được thể hiện trong cuốn The Edge of the Unknown của ông. Houdini rõ ràng không thể thuyết phục Conan Doyle rằng những trò biểu diễn của ông chỉ đơn giản là những mưu mẹo ảo thuật, dẫn thời một sự hiểu lầm cay đắng giữa hai người. Doyle hoàn toàn choáng váng khi Houdini lôi ngón cái của mình ra và thay thế nó[3].

Richard Milner, một nhà lịch sử khoa học Mỹ, đã trình bày một trường hợp mà Conan Doyle có thể đã là thủ phạm gây ra trò bịp Piltdown man năm 1912, tạo ra hóa thạch người giả mạo khiến giới khoa học thế giới sôi sục trong hơn 40 năm. Milner nói rằng Conan Doyle có động cơ hành động, được cho là để trả thù việc những nhà khoa học vạch trần những điều tâm linh mà ông tin tưởng, và rằng cuốn Thế giới đã mất chứa nhiều bằng chứng kiểu mật mã về sự liên quan của ông tới trò bịp đó.[4].

Cuốn sách Naked is the Best Disguise năm 1974 của Samuel Rosenberg có mục đích giải thích tại sao, xuyên suốt các tác phẩm của mình, Conan Doyle để lại các dấu vết mở liên quan tới những khía cạnh ẩn giấu và bị kìm nén của tình trạng tinh thần của ông.

Cái chết

Conan Doyle được tìm thấy đang ôm chặt ngực trong vườn nhà ngày 7 tháng 7 năm 1930. Ông mất một thời gian ngắn sau đó vì nhồi máu cơ tim ở tuổi 71, và được chôn trong Vườn Nhà thờ tại Minstead ở New Forest, Hampshire, Anh. Những lời cuối cùng ông dành cho vợ: "Em thật tuyệt vời." [cần dẫn nguồn]

Undershaw, ngôi nhà Conan Doyle đã xây gần Hindhead, phía tây London, và sống tại đó ít nhất một thập kỷ đã trở thành một khách sạn và nhà hàng từ năm 1924 tới tận năm 2004. Sau đó nó được một nhà nhiếp ảnh mua lại, và để trống từ đó bởi những người hâm mộ Conan Doyle muốn bảo tồn nó.

Một bức tượng đã được dựng lên để vinh danh Sir Arthur Conan Doyle tại Crowborough Cross ở Crowborough, East Sussex, Anh, nơi Sir Arthur đã sống 23 năm. Cũng có một bức tượng Sherlock Holmes tại Picardy Place, Edinburgh, Scotland-gần ngôi nhà nơi Conan Doyle ra đời.

Các tác phẩm chọn lọc

Các truyện về Sherlock Holmes

Chiếc nhẫn tình cờ (1887)

Dấu bộ tứ (1890)

Những cuộc phiêu lưu của Sherlock Holmes (1892)

Những hồi ức về Sherlock Holmes (1894)

Con chó săn của dòng họ Baskervilles (1902)

Sherlock Holmes trở về (1904)

Thung lũng khủng khiếp (1914)

Cung đàn sau cuối (1917)

Tàng thư của Sherlock Holmes (1927)

Các truyện về Giáo sư Challenger [sửa]

The Lost World (1912)

The Poison Belt (1913)

The Land of Mists (1926)

The Disintegration Machine (1927)

When the World Screamed (1928)

Các tiểu thuyết lịch sử [sửa]

The White Company (1891)

Micah Clarke (1888)

The Great Shadow (1892)

The Refugees (publ. 1893, written 1892)

Rodney Stone (1896)

Uncle Bernac (1897)

Sir Nigel (1906)

Các tác phẩm khác

"J. Habakuk Jephson's Statement" (1883), một câu chuyện về số phận con tàu Mary Celeste

Mystery of Cloomber (1889)

The Captain of the Polestar, and other tales (1890)

The Doings Of Raffles Haw (1891)

Beyond the City (1892)

Round The Red Lamp (1894)

The Parasite (1894)

The Stark Munro Letters (1895)

Songs of Action (1898)

The Tragedy of The Korosko (1898)

A Duet (1899)

The Great Boer War (1900)

The Exploits of Brigadier Gerard (1903)

Through the Magic Door (1907)

The Crime of the Congo (1909)

The New Revelation (1918)

The Vital Message (1919)

Tales of Terror & Mystery (1923)

The History of Spiritualism (1926)

The Maracot Deep (1929)

Read More

NGUYỄN THÔNG - Danh sĩ Việt Nam nửa đầu thế kỷ 19

Nguyễn Thông (1827–1884), tự Hy Phần, hiệu Kỳ Xuyên, biệt hiệu Độn Am; là quan nhà Nguyễn và là danh sĩ Việt Nam ở nửa đầu thế kỷ 19.

Tiểu sử

Nguyễn Thông (阮通) sinh ngày 28 tháng 5 năm 1827 tại làng Bình Thạnh, tổng Thạch Hội Hạ, huyện Tân Thạnh, phủ Tân An, tỉnh Gia Định (nay thuộc xã Phú Ngãi Trị, huyện Châu Thành, tỉnh Long An).

Thân phụ ông là Nguyễn Hanh, người Tân Thạnh (tỉnh Gia Định), kết hôn cùng bà Trịnh Thị A Mầu nguyên quán ở Thừa Thiên, sinh hạ được hai trai là Nguyễn Thông và Nguyễn Hài.

Thuở nhỏ, hai anh em ông được cha dạy dỗ. Năm Nguyễn Thông 10 tuổi thì mẹ mất, 17 tuổi thì cha mất, hai anh em phải vất vả kiếm sống. Rất ham học nhưng không có thầy, Nguyễn Thông cùng em tự học. Đến khi Nguyễn Nhữ Hiền được bổ làm Tri phủ ở Tân An, hai anh em ông liền đến xin thọ giáo. Nhưng học chẳng được lâu, vì thầy dạy phải trở về kinh.

Năm 1844, Nguyễn Thông ra học ở Huế. Năm 1849, ông thi đậu cử nhân nhưng thi hội bị đánh hỏng vì tập bài thi bị lấm mực. Biết văn tài của Nguyễn Thông, nhiều người khuyên nên đợi để thi khoa sau. Nhưng vì nhà nghèo không thể tiếp tục học, Nguyễn Thông nhận chức huấn đạo tại Phú Phong, tỉnh An Giang.

Sáu năm sau (1855), ông được triệu ra Huế, năm sau được thăng Hàn lâm viện tu soạn, tham gia soạn sách "Nhân sự kim giám" (gương vàng soi việc người).

Năm 1859, khi thực dân Pháp xâm chiếm miền Đông Nam Kỳ, ông xin tòng quân và được cử làm tham mưu (coi việc cơ mật) cho tướng Tôn Thất Hiệp. Năm 1861, đại đồn Chí Hòa thất thủ, ông được thăng từ Vệ úy lên Chưởng vệ, sung chức Phó đề đốc, để hiệp cùng Trương Định chống giặc.

Năm 1862, triều đình Huế cắt ba tỉnh miền Đông Nam Kỳ cho Pháp, ông đến Phước Tuy (Bà Rịa). Được Phan Thanh Giản đề cử, ông trở về Vĩnh Long giữ chức Đốc học từ năm 1863 đến tháng 7 năm 1864. Thời gian này, ông đã cho xây dựng lại Văn Thánh Miếu Vĩnh Long và đồng thời liên lạc chặt chẽ với các tổ chức chống Pháp. Cùng trong thời gian này, ông cùng các bạn đồng môn đã tổ chức cải táng Võ Trường Toản từ Chí Hòa về Ba Tri (Bến Tre) vì không muốn mộ phần thầy nằm trên đất của đối phương.

Năm 1867, ba tỉnh miền Tây Nam Kỳ cũng bị Pháp xâm chiếm, ông cùng với nhiều sĩ phu Nam Kỳ không chịu hợp tác, nên đã tị địa ra tại Bình Thuận.

Năm 1867, Nguyễn Thông được cử làm Án sát Khánh Hòa rồi Quảng Ngãi. Thời gian này ông dâng sớ lên triều đình, để biện bạch cho Phan Thanh Giản, đồng thời dâng bốn bản điều trần về kế sách hưng thịnh quốc gia cho vua Tự Đức. Tuy nhiên, tất cả đều không được chấp nhận vì sự gièm pha của các đại thần khác chánh kiến trong triều.

Năm 1870, ông tham gia chấm thi trường Thừa Thiên, kết thân với Phạm Phú Thứ, Nguyễn Tư Giản, Đỗ Đăng Đệ...rồi làm Biện lý bộ Hình, Bố chánh Quảng Ngãi. Ở đây, Nguyễn Thông đã tích cực thi hành những biện pháp để bài trừ nạn tham ô, hà hiếp dân chúng của bọn cường hào ác bá địa phương. Việc làm này của ông đã đụng chạm tới quyền lợi của một số đại thần trong triều, vì vậy không lâu sau ông bị cách chức, tống giam và bị xử trượng, sau nhờ dân chúng kêu oan tới vua, mới được giải tội.

Năm 1873, ông xin về dưỡng bệnh tại Sơn Trung (Bình Thuận), kết bạn cùng các thân hào trí thức địa phương, đồng thời thực hiện các hoạt động khai khẩn.

Năm 1874, triều đình cho phục chức, làm việc trong bộ Lễ nhưng khi đến Huế, ông lại bị bệnh nên phải cáo về.

Năm 1876, ông lại được triệu về kinh, giữ chức Tu nghiệp Quốc Tử Giám. Thời gian này ông cùng với các quan trong triều như Bùi Ước, Hoàng Duy Tân khảo duyệt bộ Khâm định Việt sử Thông giám cương mục, nhân đó soạn Việt sử cương giám khảo lược.

Năm 1877, triều đình chấp thuận kế hoạch khai hoang vùng La Ngư, Ba Dầu (Bình Tuy) ngày nay nên cử ông về làm Doanh điền sứ Bình Thuận.

Năm 1878, bệnh cũ tái phát, ông xin nghỉ dài hạn. Năm 1880, được mật chỉ cùng với các quan địa phương xử vụ nổi dậy của người thiểu số, xử vụ lưu dân từ trong Nam ra. Cũng năm này, ông thành lập Đồng Châu xã và xây dựng Ngọa Du Sào để có nơi làm thơ, đọc sách.

Năm 1881, Nguyễn Thông được bổ làm Phó sứ điển nông kiêm đốc học tỉnh Bình Thuận. Năm sau thăng Hồng lô tự khanh. Năm 1883, kinh thành thất thủ, Tự Đức băng hà, ông ra Huế thọ tang vua.

Tháng 4 năm 1884, Ngọa Du Sào văn tập của ông ra đời. Tháng 6 năm đó, ông viết di chúc... Ông mất ngày 7 tháng 7 năm 1884 (tức ngày 27 tháng 8 năm Giáp Thân), thọ 57 tuổi.

Mộ phần của ông đặt ở đồi Ngọc Lâm, sát chân núi Ngọc Sơn, đối diện với Tháp Chăm Pôshanư, Lầu ông Hoàng và Bửu Sơn Tự thuộc phường Phú Hài, trên con đường từ Phan Thiết đi Mũi Né.

Gia đình

Ngọa Du Sào (trong khuôn viên trường Dục Thanh) do Nguyễn Thông xây dựng để có nơi làm thơ, đọc sách. Năm 1910, Nguyễn Tất Thành đến đây dạy học, cũng từng đọc sách tại đây.

Ông kết hôn với bà Ngô Thị A Thúy (Ngô Thị Tý), cháu cố của Ngô Nhân Tịnh, sinh hạ được hai người con trai là Nguyễn Trọng Lội (hay Lỗi) và Nguyễn Quý Anh (cả hai đều là nhà duy tân cải cách trong phong trào Duy Tân) và ba người con gái. Ngoài ra, ông còn có một người con trai và một người con gái với người vợ kế họ Đoàn.

Các tác phẩm chính

Việt sử thông giám cương mục khảo lược

Khâm Định nhân sự kim giám

Dương chính lục

Kỳ xuyên thi sao

Kỳ xuyên vǎn sao

Ngọa du sào tập

...

Đánh giá

Thơ văn Nguyễn Thông là tấm lòng ưu ái đối với những người xấu số, sự quan tâm đến nghề làm ruộng và gắn bó với đời sống của nông dân. Ông ca ngợi và xót thương những người hy sinh trong cuộc chiến đấu chống Pháp. Nổi bật và bao trùm là tấm lòng yêu mến quê hương mà ông phải lìa bỏ vì không chịu sống trên đất kẻ thù đã chiếm đóng...

Sinh trưởng trong một gia đình nhà nho nghèo, sớm gần gũi với những người lao động, có vốn học thức, có năng khiếu thơ văn, lại được đi nhiều...nên hầu hết trước tác của ông đều thiên về tả thực, giàu chất trữ tình, mang tính tố cáo cao, không sa đà viễn vông hay sáo rỗng...Tuy đôi lúc trong thơ văn ông, cũng không tránh khỏi những nỗi buồn hiu hắt của một nhà nho cảm thấy bất lực trước vận mệnh tồn vong của non sông, của dân tộc mà ông yêu mến

Read More

Walter Gilbert - nhà hoá sinh, nhà vật lý, nhà sinh học phân tử người Mỹ gốc Do Thái

Walter Gilbert (sinh ngày 21.3.1932) là một nhà hoá sinh, nhà vật lý, nhà sinh học phân tử người Mỹ, đã đoạt giải Nobel Hóa học năm 1980.

Cuộc đời và Sự nghiệp

Gilbert sinh tại Boston, Massachusetts trong một gia đình gốc Do Thái. Ông học tại các trường Sidwell Friends School, Đại học Harvard và Đại học Cambridge. Cùng với Allan Maxam ông đã triển khai một phương pháp mới sắp xếp các DNA thành chuỗi. Ông tìm cách đạt tới việc tổng hợp insulin đầu tiên, nhưng thất bại trước cách làm của công ty GenentechBtrong đó công ty này dùng các gien gom lại từ các nucleotide hơn là từ các nguồn tự nhiên.

Năm 1979, Gilbert được Đại học Columbia trao Giải Louisa Gross Horwitz chung với Frederick Sanger. Năm sau, ông đoạt giải Nobel Hóa học (1980) chung với Frederick Sanger và Paul Berg.

Gilbert và Sanger được công nhận về công trình tiên phong trong phát minh phương pháp để xác định chuỗi của các nucleotide trong một axít nucleic. Walter Gilbert cũng là người đầu tiên đưa ra thuật ngữ RNA world hypothesis về nguồn gốc của đời sống, cho một ý niệm do Carl Woese đưa ra lần đầu năm 1967.

Ông là người đồng sáng lập các công ty kỹ thuật sinh học (biotech) Biogen và Myriad Genetics, đồng thời là chủ tịch đầu tiên của ban giám đốc các công ty này. Ông cũng là một Ủy viên Hội đồng quản trị Khoa học ở The Scripps Research Institute. Hiện nay Gilbert là chủ tịch của Harvard Society of Fellows (Hội thành viên nổi tiếng của Đại học Harvard).

Read More

Gaspard-Gustave de Coriolis - Nhà toán học kiêm vật lý người Pháp

Gaspard-Gustave de Coriolis hay Gustave de Coriolis (21 tháng 5, 1792 tại Paris – 19 tháng 9, 1843 tại Paris) là nhà toán học, kiêm vật lí học người Pháp.

Ông từng giữ chức phó giáo sư bộ môn toán tại trường Bách khoa Paris từ 1816 đến 1838.

Ông cũng là thành viên của Viện Hàn lâm Khoa học Pháp. Đã từng nghiên cứu về các định luật của chuyển động, nhất là các chuyển động trên mặt đất.

Ông là người đã đưa thuật ngữ "công" vào môn cơ học.

Read More

James Gosling - Giáo sư danh tiếng, Cha đẻ ngôn ngữ lập trình Java

James Gosling (sinh ngày 19 tháng 5 năm 1955 gần Calgary, Alberta, Canada) là một nhà phát triển phần mềm nổi tiếng.

Nghề nghiệp

Từ năm 1984, James Gosling đã vào làm việc tại Sun Microsystems. Năm 2005 ông là CTO của nhóm phát triển sản phẩm. Sau thương vụ mua Sun Microsystems của Oracle vào ngày 21 tháng 1 năm 2010, James Gosling chính thức rời Oracle vào 2 tháng 4 năm 2010.

Ngày 28 tháng 3 năm 2011, ông tuyên bố trên blog cá nhân rằng ông đã gia nhập Google.

Các đóng góp

Nói chung ông được xem như là nhà phát minh của ngôn ngữ lập trình Java vào năm 1994. Ông đã thiết kế gốc của Java và đã cài đặt trình biên dịch và máy ảo gốc của nó. Với thành tựu này ông đã được bầu vào Hiệp hội Kỹ sư Quốc gia (National Academy of Engineering) của Hoa Kỳ.

Ông cũng có những đóng góp lớn vào nhiều hệ phần mềm khác như NeWS và Gosling Emacs. Và ông cũng được công nhận như là tác giả công cụ biên tập WYSIWYG.

Ông còn đóng góp nhiều thành tựu khác (ít được biết và do ông tham gia các nhóm làm dự án này):

Các hệ thống thu nhận dữ liệu từ vệ tinh

Phiên bản đa lõi cho máy chủ Unix

Hệ thống mail

Chương trình quản lý các cửa sổ

Việc lập trình

Ông được biết đến như là kỹ sư phần mềm hàng đầu PowerBook.

Read More

Henri Barbusse (1873 - 1935) nhà văn hiện thực xã hội chủ nghĩa, chiến sĩ hòa bình Pháp.

Tiểu sử:

Henri Barbusse sinh ngày 17-5-1873 tại Asnières, quận Seine, cha là nhà báo, viết kịch, mẹ người Anh. Sau khi học xong trung học năm 1889, và trình bày luận án triết học tại Sorbonne, ông cống hiến đời mình cho sự nghiệp văn học và sự nghiệp bảo vệ hòa bình thế giới. 

Đầu tiên, ông sáng tác thơ, tập Những người phụ nữ khóc than (1895) in dấu ấn của chủ nghĩa lãng mạn bi quan và biểu hiện những khát vọng, lý tưởng mơ hồ. Sau đó, Barbusse hoạt động báo chí, viết truyện ngắn trên báo Thế giới và phê bình văn học trên những tạp chí lớn. Năm 1903, ông cho xuất bản tiểu thuyết Những người nài van, tượng trưng cho nhân loại đau khổ, cầu xin hạnh phúc trên trời mà dưới trần thế không thể có được. Tiếp đó, tiểu thuyết thứ hai Địa ngục (1908) ra đời, còn có tiêu đề "Tiếng kêu, tiếng kêu khủng khiếp của sự thật".

Năm 1914, thế chiến lần I bùng nổ, tuy đã 41 tuổi và sức yếu, Barbusse vẫn tham gia quân đội, sống ngoài mặt trận gần 3 năm, và viết nên cuốn tiểu thuyết lớn Khói lửa, Nhật ký một tiểu đội (1916), tố cáo, lên án đanh thép chiến tranh đế quốc phi nghĩa và khẳng định tương lai sẽ thuộc về những "người nô lệ". Tác phẩm được trao tặng giải thưởng Goncourt cùng năm. Sau chiến tranh, Barbusse tận tụy chiến đấu cho sự nghiệp hòa bình và sự nghiệp giải phóng nhân loại. Đây cũng là thời kỳ chín muồi trong tư tưởng và sáng tác của nhà văn. Năm 1919, tiểu thuyết Ánh sáng của ông được xuất bản. Ông tham gia tổ chức Hội cựu chiến binh, nhóm "Ánh sáng" tập hợp các nhà văn trên thế giới đấu tranh chống chiến tranh đế quốc.

Năm 1923, Barbusse gia nhập Đảng Cộng sản Pháp, đây là một sự kiện có ảnh hưởng lớn trong giới trí thức Pháp. Năm 1925, ông đấu tranh chống cuộc khủng bố trắng của bọn phản động ở Balkan. Trở về Pháp, ông viết Xiềng xích, tố cáo tội ác của chúng. Năm 1927, ông sang thăm Liên Xô, viết sách ca ngợi đất nước Xô-viết và nhà văn Gorki. Ông còn là tác giả của một số tiểu luận như Lời một chiến sĩ (1920), Ánh sáng trong vực thẳm (1921) và tác phẩm nghiên cứu phê bình Zola (1932). Những năm cuối đời, ông đấu tranh chống chủ nghĩa phát-xít. 

Barbusse mất ngày 30-8-1935 tại Mátxcơva trong một chuyến đi thăm Liên Xô, thọ 62 tuổi. Ngày 3 tháng 9 cùng năm, linh cữu ông được đưa về Pháp an táng.

Tác phẩm:

1908 – L'enfer (tiểu thuyết)

1916 – Le feu (tiểu thuyết)

1921 – Le couteau entre les dents (tiểu thuyết)

1923 – Esperantista Laboristo (bài báo)

1930 – Manifeste aux intellectuels (tiểu thuyết)

1936 – Staline: Un monde nouveau vu à travers un homme (tiểu sử)

Read More

PIERRE CURIE - Nhà vật lý Pháp

Pierre Curie (Paris, Pháp, 15 tháng 5, 1859 – 19 tháng 4, 1906, Paris) là một nhà vật lý người Pháp, người tiên phong trong lĩnh vực tinh thể học, từ tính, hiện tượng áp điện và hiện tượng phóng xạ.

Tiểu sử

Pierre Curie sinh ra tại Paris, Pháp và là con trai của Tiến sĩ Eugène Curie (1827–1910) và Sophie-Claire Depouilly Curie (1832–1897). Nhờ sự dạy dỗ của cha, Pierre sớm bộc lộ thiên hướng mạnh mẽ về toán học và hóa học. Năm 16 tuổi, ông đã giành được học vị toán học. Cho tới 18 tuổi ông đã gần như hoàn thành học vị cao hơn, nhưng không theo đuổi học vị tiến sĩ do thiếu tiền. Thay vào đó ông làm việc tại phòng thi nghiệm với vai trò người hướng dẫn.

Năm 1903, ông cùng vợ, Maria Skłodowska-Curie (Marie Curie), và Henri Becquerel đã được nhận giải Nobel về vật lý. Đáng tiếc cho một nhà khoa học người Pháp trở thành tiến sĩ vật lý khi vừa tròn 18 tuổi, ông mất do một tai nạn trên đường do va vào xe ngựa. Từ đó, vợ ông - bà Marie Curie tiếp nhận chức giảng viên trường Đại học Xoócbon, mơ ước của chồng bà từ đó cũng đã được thực hiện. Khi đó, bà đã ra trường được chín năm.

Read More

JAMES JOYCE - Nhà thơ, nhà văn ảnh hưởng nhất thế kỷ 20

James Augustine Aloysius Joyce (tiếng Ireland: Seamus Seoighe; 2 tháng 2 năm 1882 –13 tháng 1 năm 1941) là một nhà văn và nhà thơ biệt xứ Ireland, được đánh giá là một trong những nhà văn ảnh hưởng nhất thế kỷ 20. Ông nổi tiếng nhất với tiểu thuyết bước ngoặt Ulyxơ (1922). Các tác phẩm chính khác của ông là tập truyện ngắn người Dublin (1914), các tiểu thuyết Bức họa người nghệ sĩ là thanh niên (1916) và Finnegans Wake (1939). J. Joyce còn là tác giả của các tập thơ Nhạc thính phòng (Chamber Music, 1907),Thơ một xu một bài (Poems Pennyeach, 1927), Colleted Poems, 1936. Dù số lượng không nhiều nhưng thơ của James Joyce có sự ảnh hưởng rất lớn đến các nhà thơ Anh phái Hình tượng.

Mặc dù phần lớn quãng đời trưởng thành của ông là ở nước ngoài, kinh nghiệm Ailen của Joyce vẫn rất tinh tế trong các bài viết của ông và nó cung cấp tất cả nền tảng cho tưởng tượng của ông và các vấn đề chủ thể nó. Không gian tưởng tượng trước tiên khởi điểm tại Dublin và phản ánh cuộc sống gia đình của ông và các sự kiện và bạn bè (và kẻ thù) từ những ngày ở trường phổ thông và trường đại học. Dù vậy, ông trở thành người chủ nghĩa toàn cầu nhất và là một trong số những người địa phương nhất của tất cả phạm vi tiếng Anh hiện đại.

Cuộc đời và tác phẩm

Các tác phẩm chính

Dubliners - Người Dublin

Kinh nghiệm Ailen của Joyce tạo thành một phần tử tinh tế trong các tác phẩm của ông và cung cấp nền tảng cho trí tượng tượng của ông và rất nhiều các vấn đề chủ thể. Tập truyện ngắn trong ấn bản đầu tay Người Dublin đã tập trung phân tích sự đình trệ và sự tê liệt của xã hội Dublin. Các câu truyện kết hợp chặt chẽ The stories incorporate sự hiện thân, một từ được sử dụng riêng bởi Joyce, với ý nghĩa là ý thức bất chợt của "tâm hồn" một thứ gì đó. Câu truyện cuối cùng và nổi tiếng nhất trong tập truyện, "Cái chết", được John Huston đạo diễn như là phim đặc trưng cuối cùng của ông vào năm1987.

Read More

GEORGE BERNARD SHAW - Tác giả, nhà soạn kịch đạt giải Nobel văn học 1925

George Bernard Shaw (26 tháng 7 năm 1856 – 2 tháng 11 năm 1950) là nhà soạn kịch người Anh gốc Ireland đoạt giải Nobel Văn học năm 1925.

Tiểu sử

George Bernard Shaw sinh ở Dublin, là con thứ ba của George Carr Shaw (1814 – 1885) và Lucinda Elizabeth Shaw (1830 – 1913). Cha trước làm công chức sau chuyển sang buôn ngũ cốc bị thua lỗ trở thành người nghiện rượu, mẹ là ca sĩ chuyên nghiệp, chị gái của Lucinda Frances (1853 – 1920)– cũng là một nữ ca sĩ opera nổi tiếng. Lúc nhỏ Shaw học kém nhưng lại có khiếu về âm nhạc, sớm hiểu và yêu thích tác phẩm của các nhạc sĩ danh tiếng, học thêm về hội họa ở Dublin. Lúc 15 tuổi ông làm nhân viên tập sự, thủ quỹ cho một hãng bất động sản. Năm 1876, ông theo mẹ và hai chị đến London sinh sống, viết các bài phê bình âm nhạc cho các báo để kiếm tiền, tự học, quan tâm và tích cực tham gia các hoạt động xã hội. Năm 1884 ông tham gia thành lập Hội Fabian (Fabian Society) - tổ chức của các trí thức Anh chủ trương quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội bằng con đường hòa bình.

Thời kì 1879-1883, Shaw viết tiểu thuyết đầu tay Immaturity (Non nớt) và 5 tác phẩm khác nhưng chưa được in; cuốn An Unsocial Socialist (Một người xã hội chủ nghĩa phi xã hội, 1884) là tiểu thuyết đầu tiên được in năm 1887.

Shaw được coi là cha đẻ của "kịch ý niệm", ông bắt đầu sáng tác kịch từ năm 1885, nhưng bắt đầu nổi tiếng với vở Widowers' Houses (Những ngôi nhà của những người góa vợ, 1892). Đến năm 1903, kịch của ông chiếm lĩnh sân khấu Mỹ, Đức; năm 1904 chiếm lĩnh sân khấu trong nước. Ông càng nổi tiếng thêm khi vua Anh đến dự buổi biểu diễn vở John Bull's Other Island (Hòn đảo khác của John Bull, 1904), sau đó kịch của ông lan tràn sang các nước châu Âu. Shaw được coi là nhà soạn kịch xuất sắc nhất nước Anh, ông muốn dùng nghệ thuật để thức tỉnh con người trước yêu cầu phải thay đổi trật tự tư sản với tất cả các thể chế và tập tục của nó. Ông nhấn mạnh đến chức năng giáo dục của sân khấu, nhưng xem chức năng giáo dục không phải là sự áp đặt từ phía nhà viết kịch mà là khơi dậy nhu cầu thẩm mĩ của chính khán giả. Những vấn đề gay gắt của xã hội đương thời như thế lực khuynh đảo của đồng tiền, các kiểu bóc lột, tình trạng nghèo khổ của người dân kéo theo các tệ nạn xã hội được phản ánh rõ nét trong kịch của Shaw. Phong cách kịch của Shaw thiên về trào lộng, châm biếm, tìm đường đến chân lí thông qua những nghịch lí.

Ông đi du lịch nhiều nơi ở các nước châu Âu, châu Phi, Liên Xô... Trong 2 năm 1932-1933 ông đi vòng quanh thế giới, thăm châu Mỹ và Nhật Bản.

Năm 1923, vở Saint Joan (Nữ thánh Joan) ra đời và được đánh giá là đỉnh cao trong sự nghiệp sáng tác của Shaw, hai năm sau ông được nhận giải Nobel. Shaw dùng tiền thưởng của giải thành lập Quỹ Văn học dành cho các tác giả viết kịch. Ông mất năm 1950 tại nhà riêng ở Hertfrordshire, Anh.

Tác phẩm

·                    Immaturity (Non nớt, 1879), tiểu thuyết

·                    The Irrational Knot (Cuộc hôn nhân không hợp lí, 1880), tiểu thuyết

·                    Love Among the Artists (Tình nghệ sĩ, 1881), tiểu thuyết

·                    Cashel Byron's Profession (Nghề của Cashel Byron, 1882), tiểu thuyết

·                    An Unsocial Socialist (Một người xã hội chủ nghĩa phi xã hội, 1884), tiểu thuyết

·                    The Man of Destiny (Con người của số phận, 1885), kịch

·                    You Never Can Tell (Bạn chẳng bao giờ nói được, 1886), kịch

·                    The quintessense of Ibsenism (Tinh túy của chủ nghĩa Ibsen, 1891), khảo cứu

·                    Widowers' Houses (Những ngôi nhà của những người góa vợ, 1892), kịch

·                    The Philanderer (Anh chàng hào hoa, 1893), kịch

·                    Arms and the Man (Vũ khí và con người, 1894), kịch

·                    The Devil's Disciple (Đồ đệ của quỷ, 1896-1897), kịch

·                    Caesar and Cleopatra (Caesar và Cleopatra, 1901), kịch

·                    Mrs. Warren's Profession (Nghề nghiệp của bà Warren, 1902), kịch

·                    Man and Superman (Con người và siêu nhân, 1903), kịch

·                    John Bull's Other Island (Hòn đảo khác của John Bull, 1904), kịch

·                    Major Barbara (Thiếu tá Barbara, 1905), kịch

·                    The Doctor's Dilemma (Tình trạng tiến thoái lưỡng nan của người bác sĩ, 1906), kịch

·                    Fanny's Frist Play (Vở kịch đầu tay của Fanny, 1909), kịch

·                    The Shewing Up of Blanco Posnet (Vạch trần Blanco Posnet, 1909), kịch

·                    Misalliance (1910), kịch

·                    Pygmalion (1912), kịch

·                    Androcles and the Lion (Androcles và sư tử, 1913), kịch

·                    Common Sense about the War (Suy nghĩ lành mạnh về chiến tranh, 1914), tiểu luận

·                    Augustus does his bit (Augustus thực hiện nghĩa vụ của mình, 1917), kịch

·                    Heartbreak House (Ngôi nhà trái tim tan vỡ, 1919), kịch

·                    Back to Methuselah (Trở lại Methuselah, 1921), kịch

·                    Saint Joan (Nữ thánh Joan, 1923), kịch

·                    The Intelligent Woman's Guide to Socialism and Capitalism (Cẩm nang về chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa tư bản dành cho phụ nữ, 1928), tiểu thuyết tường thuật

·                    The Apple Cart (Xe chở táo, 1929), kịch

·                    Too True To Be Good (Xấu nhưng là sự thật, 1931), kịch

·                    On the Rocks (Mắc cạn, 1933), kịch

·                    Millionainess (Nữ triệu phú, 1936), hài kịch

·                    Buoyant Billions (Bạc tỉ của Buoyant, 1946-1948), kịch

·                    Shakes versus Shaw (Shakes chống lại Shaw, 1949), kịch

·                    Farfetched fables (Những truyện ngụ ngôn khó tin, 1950), kịch

Read More