Lưu Hữu Phước - Nhạc sĩ nổi tiếng người Việt Nam

Lưu Hữu Phước - Nhạc sĩ nổi tiếng người Việt Nam

Lưu Hữu Phước (12 tháng 9 năm 1921 – 8 tháng 6 năm 1989) là một nhạc sĩ người Việt Nam. Ông là tác giả của những bài hát có tầm ảnh hưởng thời Chiến tranh Việt Nam.

Ông là giáo sư, viện sĩ, nhà lý luận âm nhạc; nguyên Bộ trưởng Bộ Thông tin Văn hóa của Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam; nguyên Đại biểu Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Giáo dục của Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Thời trẻ và bước đầu của sự nghiệp

Lưu Hữu Phước sinh ngày 12 tháng 9 năm 1921 tại quận Ô Môn, tỉnh Cần Thơ (nay thuộc thành phố Cần Thơ). Thuở nhỏ ông được cha cho học đàn kìm, về sau có chơi cả mandolin, guitar và tự học lý thuyết âm nhạc.

Khoảng cuối thập niên 1930, Lưu Hữu Phước lên Sài Gòn học tại trường Petrus Ký. Trong thời gian này, ông kết thân với Huỳnh Văn Tiểng, Mai Văn Bộ, làm thành bộ 3 Huỳnh - Mai - Lưu, thành lập Câu lạc bộ Học sinh (Scholar Club) ở trường trung học Petrus Ký... là đầu mối hội tụ những học sinh, sinh viên yêu nước. Cũng trong thời gian này, ông sáng tác bài hát "La Marche des Étudiants" vào cuối năm 1939, và cùng Mai Văn Bộ đặt lời tiếng Pháp để làm bài hát chính thức của Câu lạc bộ.

Sau khi đỗ tú tài, Lưu Hữu Phước ra Hà Nội học trường Y - Dược, thuộc Viện Đại học Đông Dương (1940-1944). Thời này, do ảnh hưởng của phong trào Mặt trận Bình dân ở Pháp nên phong trào đấu tranh chính trị của sinh viên Đông Dương rất mạnh mẽ. Lưu Hữu Phước nhanh chóng trở thành một trong những thủ lĩnh của phong trào, và có dịp tiếp xúc với một số thành viên của Việt Minh. Trong những đợt tổ chức các hoạt động về nguồn của sinh viên, Lưu Hữu Phước đã sáng tác được nhiều ca khúc nổi tiếng, như: "Non sông gấm vóc", "Bạch Đằng Giang", "Ải Chi Lăng", "Hát giang trường hận" (sau đổi tên là Hồn tử sĩ), "Hờn sông Gianh", "Người xưa đâu tá" và "Hội nghị Diên Hồng" nhằm hun đúc tình thần dân tộc cho thanh niên.

Nhân cuộc hành hương về Đền Hùng nhân ngày Giỗ tổ Hùng Vương năm 1942, nhằm thức tỉnh sinh viên từ bỏ mộng học giỏi đỗ cao để làm quan cho thực dân Pháp, đồng lòng quyết tâm trau dồi ý thức cứu dân, cứu nước, sẵn sàng tiến lên "đáp lời sông núi" khi Tổ quốc cần, Lưu Hữu Phước đã sửa phần lời Việt của bài "La Marche des Étudiants" thành bài "Thanh niên hành khúc", biểu diễn dưới chân núi Nghĩa Lĩnh do một dàn hợp xướng mấy chục người trình diễn,

Ngày 21 tháng 3 năm 1943, vở ca kịch Tục lụy của ông được trình diễn tại Nhà hát Lớn Hà Nội. Cái tên Lưu Hữu Phước trở nên nổi tiếng trong giới thanh niên Việt Nam thời bấy giờ.

Lưu Hữu Phước còn có những bút danh khác: Huỳnh Minh Siêng, Long Hưng, Anh Lưu, Hồng Chí.

Năm 1944, Lưu Hữu Phước được Mặt trận Việt Minh giao nhiệm vụ vào Nam tham gia vận động cách mạng cùng với lúc nổ ra phong trào của đông đảo sinh viên ba miền Nam - Trung - Bắc rủ nhau bỏ học để trực tiếp tham gia hoạt động cách mạng. Nhóm Lưu Hữu Phước, Huỳnh Văn Tiểng, Mai Văn Bộ và Đặng Ngọc Tốt trong một đêm đã tập trung soạn ba bài hát: "Xếp bút nghiên", "Mau về Nam" và "Gieo ánh sáng" để kịp thời cổ vũ cho phong trào này, còn được gọi là phong trào Xếp bút nghiên, rầm rộ kéo dài đến mãi tận ngày Cách mạng tháng Tám năm 1945, cùng với sự ra đời của bài ca "Khúc khải hoàn" của ông.

Tham gia công tác văn nghệ

Sau khi Pháp gây hấn ở Nam Bộ, Lưu Hữu Phước tham gia công tác tuyên truyền với chức vụ Giám đốc phòng xuất bản Nam Bộ trong một thời gian ngắn. Tháng 5 năm 1946, Lưu Hữu Phước được điều động ra Hà Nội, nhận nhiệm vụ thành lập Trung ương Nhạc viện (thành lập tháng 9 năm 1946), sau đó ông cùng tập thể Hội Văn hoá Cứu quốc tản cư đi kháng chiến chống Pháp ở Việt Bắc. Ông được giao nhiệm vụ thành lập đội Thiếu nhi tuyên truyền xung phong, sau được đổi tên là Đoàn nhạc kịch Thiếu nhi kháng chiến thuộc Trung ương Nhạc viện. Đoàn đã lần lượt trình diễn một số vở ca kịch do ông sáng tác như Con thỏ ngọc, Diệt sói lang, Phá mưu bù nhìn, Hai chàng lưng gù và Hái hoa dâng Bác (nhân kỷ niệm 60 năm ngày sinh chủ tịch Hồ Chí Minh, về sau được Thái Ly chuyển soạn thành vở vũ kịch Chúc thọ Bác Hồ vào năm 1960, vở vũ kịch đầu tiên của Việt Nam. Năm 1950, ông được giao nhiệm vụ thành lập Trường Thiếu nhi Nghệ thuật và được cử làm Giám đốc.

Trong chiến tranh Đông Dương, ông là tác giả của nhiều tác phẩm âm nhạc như "Ca ngợi Hồ Chủ tịch", "Khúc khải hoàn", "Đông Nam Á châu đại hợp xướng", "Tuổi hai mươi", "Thiếu nhi thế giới liên hoan", "Nông dân vươn mình", "Hăngri Máctanh (Henri Martin)", "Em yêu chị Rây-mông", "Cả cuộc đời về ta"...

Trong chiến tranh Việt Nam, từ năm 1954 đến 1965, Lưu Hữu Phước tập kết ra Bắc, làm Trưởng ban Nghiên cứu Nhạc-Vũ thuộc Vụ Nghệ thuật, Bộ Văn hoá, sau đó làm Vụ trưởng Vụ Âm nhạc và Múa, ngoài ra còn được bầu làm Ủy viên Ban Chấp hành Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Việt Nam, Ban Thư ký Hội Nhạc sĩ Việt Nam. Ông cũng có công tổ chức sưu tầm dân ca và đã cho ra đời công trình nghiên cứu quan họ. Ông còn góp công thành lập Trường Âm nhạc Việt Nam (nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam), Trường Múa, Trường Sân khấu Điện ảnh, Nhà hát Giao hưởng Hợp xướng Nhạc Vũ Kịch Việt Nam.

Tháng 2 năm 1965, Lưu Hữu Phước được cử vào Nam, giữ chức Chủ tịch Hội Văn nghệ Giải phóng, sau đó Bộ trưởng Bộ Thông tin Văn hóa của Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam. Trong giai đoạn này, ông đã sáng tác các bài hát như "Dưới cờ Đảng vẻ vang", "Tình Bác sáng đời ta", "Bài hát Giải phóng quân", "Giờ hành động", "Hành khúc giải phóng", "Xuống đường", "Tiến về Sài Gòn", đặc biệt là "Giải phóng miền Nam" – bài hát chính thức của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam.

Sau năm 1975, ông trở về làm Viện trưởng Viện Nghiên cứu Âm nhạc (1978-1989), được phong học hàm Giáo sư và Viện sĩ thông tấn của Viện Hàn lâm Nghệ thuật CHDC Đức, được bầu làm Chủ tịch Hội đồng Âm nhạc Quốc gia, Thành viên Hội đồng Âm nhạc Quốc tế, ngoài ra còn là Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Giáo dục của Quốc hội, Ủy viên Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Phó Chủ tịch Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Việt Nam.

Ông mất ngày 8 tháng 6 năm 1989 tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Sự nghiệp âm nhạc

Lưu Hữu Phước được xem là một trong những nhạc sĩ đầu đàn, một tài năng lớn của nền âm nhạc Việt Nam hiện đại, đại diện cho phái âm nhạc Nam Bộ trong thời điểm khởi đầu của nền tân nhạc. Ông là một tên tuổi lớn trong nền âm nhạc cách mạng Việt Nam, một danh nhân văn hóa Việt Nam; là một trong những người đầu tiên sử dụng rất thành công thể loại hành khúc – một thể loại từ âm nhạc phương Tây. Ông đã trở thành tác giả của những chính ca xuất sắc, có tầm tư tưởng lớn, giá trị nghệ thuật rất cao và có giá trị lịch sử. Ông là tác giả Quốc ca của cả hai chính thể đối lập nhau là Việt Nam Cộng hòa và Cộng hòa Miền Nam Việt Nam. Những bài chính ca tiêu biểu của ông gồm:

"Thanh niên hành khúc": Bài hát chính thức của tổ chức Thanh niên Tiền phong. Sau này chính quyền Việt Nam Cộng hòa chỉnh lại ca từ và chọn bài này làm Quốc ca với tên Tiếng gọi công dân. Mặc dù bị Lưu Hữu Phước cực lực phản đối do sử dụng trái phép bài hát này, bài hát Tiếng gọi công dân vẫn được sử dụng rộng rãi tại Miền Nam Việt Nam cho tới ngày 30-04-1975. Đến nay bài hát này được phổ biến với lời gốc.

"Lên đàng": Bài hát chính thức của Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam.

"Hồn tử sĩ": Bài hát được dùng trong các lễ tang theo nghi thức nhà nước của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Bài hát này trước 1975 cũng được Việt Nam Cộng hòa sử dụng trong các nghi thức lễ tang quân đội.

"Giải phóng miền Nam": Bài hát chính thức của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam và Quốc ca Cộng hòa miền Nam Việt Nam.

Ngoài thể chính ca, Lưu Hữu Phước viết ca khúc trữ tình cũng rất thành công. Có lẽ do những yêu cầu của xã hội, của thời cuộc lúc đó mà ông đã phát huy sở trường nhiều ở thể chính ca, ít sáng tác bài ca trữ tình. Lưu Hữu Phước còn sáng tác cho thiếu nhi rất nhiều bài hát có giá trị lớn, nổi tiếng một thời, đến nay vẫn là chuẩn mực cho thể loại ca khúc thiếu nhi: "Thiếu nhi thế giới liên hoan", "Reo vang bình minh",...

Danh hiệu, tôn vinh

Với những đóng góp của Lưu Hữu Phước vào nền âm nhạc Việt Nam, ông đã được Nhà nước Việt Nam tặng thưởng nhiều huân chương, huy chương, trong đó có Huân chương Độc lập hạng nhất (1987), giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật đợt 1 (1996)

Sau năm 1975, được phong học hàm Giáo sư và Viện sĩ thông tấn của Viện Hàn lâm Nghệ thuật CHDC Đức.

Một công viên tại Quận Ninh Kiều, Thành phố Cần Thơ mang tên Lưu Hữu Phước. Công viên Lưu Hữu Phước có diện tích là 20.055 m². Nhìn từ bên ngoài công viên trông giống một ốc đảo xanh giữa lòng Thành phố Cần Thơ. Nhìn từ trên cao, công viên có hình cây đàn gui-ta như tri ân những cống hiến của ông đối với nền âm nhạc nước nhà.

Một trường Trung học Phổ thông tại Quận Ô Môn, thành phố Cần Thơ mang tên Trường Trung học Phổ thông Lưu Hữu Phước. Tên ông còn được đặt cho một số trường tiểu học trên cả nước.

Tên của ông được đặt tên cho một con phố ở Hà Nội nằm trong khu đô thị Mỹ Đình II. Phố Lưu Hữu Phước dài 490m, rộng 17,5m, từ đường Lê Đức Thọ đến đường Nguyễn Cơ Thạch, thuộc phường Mỹ Đình 2, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội.

Kể từ ngày 07/10/2016, đường Lưu Hữu Phước được kéo dài sang phía bên kia đường Nguyễn Cơ Thạch, qua các trường Lê Quý Đôn, Việt Úc và khu chung cư An Lạc.

Các tác phẩm

Ca khúc

·         Ải Chi Lăng

·         Bạch Đằng Giang

·         Bài hát giải phóng quân

·         Bạn đường đi hội đền Hùng

·         Ca ngợi Hồ chủ tịch (Lãnh tụ ca) (1947)

·         Cả cuộc đời về ta (1958)

·         Dưới cờ Đảng vẻ vang (1960)

·         Đông Nam Á châu đại hợp xướng (1948)

·         Em yêu chị Raymonde (1948)

·         Giải phóng miền Nam (1961)

·         Gieo ánh sáng

·         Giờ hành động

·         Hành khúc Giải phóng

·         Hành khúc học sinh trường Châu Văn Liêm

·         Hát Giang Trường Hận (1942 - 1943)

·         Henri Martin

·         Hội nghị Diên Hồng

·         Hờn sông Gianh (1944)

·         Hồn tử sĩ (1946)

·         Hương Giang dạ khúc

·         Khúc khải hoàn (1945)

·         Kinh cầu nguyện

·         Lên đàng (1944)

·         Lục quân Trần Quốc Tuấn

·         Lời ru chim Lạc

·         Múa vui

·         Non sông gấm vóc

·         Nông dân vươn mình

·         Reo vang bình minh (1947)

·         Thanh niên 3 sẵn sàng (1965)

·         Thiếu nhi thế giới liên hoan (1950)

·         Tấm ảnh Bác Hồ

·         Tiến về Sài Gòn (1966)

·         Tiếng gọi thanh niên (Thanh niên hành khúc, Tiếng gọi Công dân) (1939)

·         Tình Bác sáng đời ta (1969)

·         Thiếu nữ Việt Nam

·         Thượng lộ tiểu khúc

·         Tuổi hai mươi (1950)

·         Việt nữ gọi đàn

·         Vui xuân

·         Xuống đường

Các thể loại khác

Ca cảnh

·         Tụy lụy (phổ theo vở kịch của Khái Hưng) (1943)

·         Con Thỏ Ngọc

·         Diệt sói lang

·         Hội nghị Diên hồng

Ca kịch

·         Bông sen

·         Phá mưu bù nhìn

Kịch múa

·         Hái hoa dâng Bác

Read More

Harland Sanders – Doanh nhân người Mỹ, nổi tiếng với việc thành lập chuỗi thức ăn nhanh Gà Rán Kentucky (KFC)

Harland Sanders – Doanh nhân người Mỹ, nổi tiếng với việc thành lập chuỗi thức ăn nhanh Gà Rán Kentucky (KFC)

Đại tá Harland David Sanders (9 tháng 9 năm 1890 – 16 tháng 12 năm 1980) là một doanh nhân người Mỹ, nổi tiếng với việc thành lập chuỗi thức ăn nhanh Gà Rán Kentucky (KFC) được biết đến với món gà rán và sau đó là đại sứ thương hiệu và biểu tượng của công ty.

Tên và hình ảnh của ông vẫn là biểu tượng của công ty. Danh hiệu "đại tá" là một danh hiệu cao quý, một danh hiệu cao nhất được Khối thịnh vượng chung Kentucky trao tặng, Đại tá Kentucky, và không phải là một cấp bậc quân sự. Thống đốc Kentucky ban tặng chức vụ cho nhiệm vụ của một đại tá, bằng cách cấp giấy chứng nhận đặc quyền (quyền sử dụng, bán phát minh của mình...)

Sanders từng đảm nhiệm một số công việc trong thời kỳ đầu sự nghiệp, chẳng hạn như công nhân đốt lò, nhân viên bán bảo hiểm và điều hành trạm tiếp nhiên liệu. Ông bắt đầu bán gà rán tại một nhà hàng ven đường của mình ở North Corbin, Kentucky, trong thời kỳ Đại suy thoái. Trong thời gian đó, Sanders đã phát triển "công thức bí mật" và phương pháp chế biến gà bằng nồi áp suất được cấp bằng sáng chế của mình. Sanders đã nhận ra tiềm năng của khái niệm nhượng quyền nhà hàng và nhượng quyền thương hiệu KFC đầu tiên được mở tại South Salt Lake, bang Utah, vào năm 1952. Khi nhà hàng ban đầu của mình phải đóng cửa, ông dành toàn bộ thời gian để nhượng quyền thương hiệu gà rán của chính mình trên khắp đất nước.

Việc mở rộng nhanh chóng của công ty trên khắp Hoa Kỳ và ra nước ngoài đã trở nên quá sức đối với Sanders. Năm 1964, ở tuổi 73, ông bán công ty cho một nhóm các nhà đầu tư do John Y. Brown Jr. và Jack C. Massey đứng đầu với giá 2 triệu đô la Mỹ.

Tuy nhiên, ông vẫn giữ quyền kiểm soát các hoạt động ở Canada và trở thành đại sứ thương hiệu được Gà Rán Kentucky trả lương.

Trong những năm cuối đời, ông trở nên rất gay gắt khi chỉ trích đồ ăn do các nhà hàng KFC phục vụ, vì ông tin rằng họ đã cắt giảm chi phí và để chất lượng giảm sút.

Cuộc đời và sự nghiệp

1890–1906: Thời thơ ấu

Harland David Sanders sinh ngày 9 tháng 9 năm 1890, trong một căn nhà có bốn phòng ở cách Henryville, Indiana 3 dặm (5 km) về phía đông. Ông là con cả trong số ba người con của ông Wilbur David và bà Margaret Ann (nhũ danh Dunlevy) Sanders. Mẹ ông là người gốc người Ireland và Hà Lan. Gia đình này tham gia nhà thờ Thiên chúa giáo Advent.

Cha ông là một người đàn ông hiền lành và tình cảm, từng làm việc trong trang trại rộng 80 mẫu Anh của mình, cho đến khi ông bị gãy chân trong một cú ngã. Sau đó, ông làm nghề bán thịt ở Henryville trong hai năm. Mẹ của Sanders là người sùng đạo theo Thiên chúa giáo, là một bậc phụ huynh nghiêm khắc, bà liên tục cảnh báo con cái về "tệ nạn của rượu, thuốc lá, cờ bạc và huýt sáo vào Chủ nhật."

Cha của Sanders qua đời năm 1895. Mẹ ông từng làm trong một xưởng đóng hộp cà chua, còn cậu bé Harland phải ở nhà để chăm sóc và nấu ăn cho các em. Đến năm bảy tuổi, ông đã thành thạo nấu nướng với bánh mì và rau, và cải thiện kỹ năng chế biến thịt; những đứa trẻ kiếm ăn trong khi mẹ chúng đi làm trong nhiều ngày liền. Năm 1899, người mẹ tái hôn với Edward Park, và theo điều tra dân số năm 1900, mẹ ông góa chồng. Khi lên 10, Sanders bắt đầu làm công việc trong nông trại.

Năm 1902, mẹ của Sanders lại tái hôn với William Broaddus và gia đình chuyển đến Greenwood, Indiana. Sanders đã có một mối quan hệ lộn xộn với cha dượng của mình. Năm 1903 (12 tuổi), ông bỏ học lớp bảy (sau này ông chia sẻ rằng "đại số là thứ khiến tôi mất hứng"), và đến sống và làm việc tại một trang trại gần đó. Năm 13 tuổi, ông rời nhà và nhận công việc sơn xe ngựa ở Indianapolis. Khi 14 tuổi, ông chuyển đến miền nam Indiana để làm công việc nông trại.

1906–1930: Các công việc khác nhau

Năm 1906, với sự chấp thuận của người mẹ, Sanders rời khu vực này để đến sống với chú của mình ở New Albany, Indiana. Người chú làm việc cho công ty xe điện và đảm bảo cho Sanders một công việc như một nhân viên thu tiền.

Sanders đã khai man ngày sinh và gia nhập Quân đội Hoa Kỳ vào tháng 10 năm 1906 (16 tuổi), hoàn thành cam kết phục vụ với tư cách là người đánh xe ở Cuba và được trao tặng Huân chương Bình định Cuba. Ông được giải ngũ một cách danh dự vào tháng 2 năm 1907 và chuyển đến Sheffield, Alabama, nơi người chú đang sống. Ở đó, ông gặp anh trai Clarence của mình, người cũng đã chuyển đến đó để trốn thoát khỏi người cha dượng của họ. Người chú làm việc cho Công ty Đường sắt phía Nam, và đảm bảo cho Sanders một công việc ở đó với tư cách là người giúp việc cho thợ rèn trong các xưởng. Sau hai tháng, Sanders chuyển đến Jasper, Alabama, nơi ông nhận được công việc dọn dẹp đống tro tàn của các đoàn tàu từ Đường sắt Bắc Alabama (một bộ phận của Đường sắt phía Nam) khi họ đã chạy xong.

Sanders trở thành công nhân đốt lò (châm lửa cho máy hơi nước) từ năm 16 tuổi. Ông đã làm công việc này trong gần ba năm cho đến khi bị sa thải vì "tính cách ngỗ nghịch" sau khi bị ốm.

Sanders tìm thấy công việc lao động tại Norfolk và Đường sắt phía Tây từ năm 1909. Trong thời gian làm việc tại đây, ông gặp bà Josephine King đến từ Jasper, Alabama, và họ kết hôn ngay sau đó vào ngày 15 tháng 6 năm 1909, tại Jasper, Alabama. Họ tiếp tục có 3 người con. Con gái cả là Margaret Josephine Sanders, sinh ngày 29 tháng 3 năm 1910, tại Jasper, Alabama và mất ngày 19 tháng 10 năm 2001, tại West Palm Beach, Florida. Người con thứ hai là Harland David Sanders Jr. vào ngày 23 tháng 4 năm 1912, tại Tuscumbia , Alabama, qua đời ngày 15 tháng 9 năm 1932, tại Martinsville, Indiana vì nhiễm trùng amidan. Con út là Mildred Marie Sanders Ruggles, sinh ngày 15 tháng 10 năm 1919, tại Jeffersonville, Indiana và mất ngày 21 tháng 9 năm 2010, tại Lexington, Kentucky.

Sau đó, ông tìm được công việc như một lính cứu hỏa trên Đường sắt Trung tâm Illinois, và cùng gia đình chuyển đến Jackson, Tennessee. Vào ban đêm, Sanders học luật bằng thư từ qua Đại học La Salle Extension. Sanders mất việc tại Illinois sau khi ẩu đả với một đồng nghiệp. Trong khi Sanders chuyển đến làm việc cho Công ty Đường sắt Rock Island Railroad thì người vợ Josephine và các con chuyển về sống với gia đình bên ngoại.

Sanders năm 1914

Sau một thời gian, Sanders bắt đầu hành nghề luật sư ở Little Rock, ông làm công việc này trong ba năm, kiếm đủ tiền để đưa gia đình đến sống cùng. Sự nghiệp pháp lý đã kết thúc sau một cuộc ẩu đả tại phòng xử án với chính khách hàng của mình đã phá hủy danh tiếng của chính ông. Khoảng thời gian này cho thấy một điểm thấp thực sự đối với Sanders.

Theo người viết tiểu sử John Ed Pearce của ông đã viết rằng "[Sanders] đã gặp thất bại lặp đi lặp lại phần lớn là do tính cách ngỗ ngược, thiếu tự chủ, thiếu kiên nhẫn và thiếu ngoại giao tự cho mình là đúng.”

Sau vụ việc, Sanders buộc phải chuyển về sống với mẹ ở Henryville, và đi làm thuê cho Đường sắt Pennsylvania. Năm 1916, gia đình chuyển đến Jeffersonville, nơi Sanders nhận được công việc bán bảo hiểm nhân thọ cho Công ty Bảo hiểm Nhân thọ Prudential. Sanders cuối cùng đã bị sa thải vì không phối hợp. Sanders chuyển đến Louisville và nhận công việc bán hàng cho Mutual Benefit Life of New Jersey.

Năm 1920 (30 tuổi), Sanders thành lập một công ty vận tải phà, điều hành một chiếc thuyền trên sông Ohio qua lại giữa Jeffersonville và Louisville. Ông đã kiếm được tiền, tự mình trở thành cổ đông thiểu số và được bổ nhiệm làm thư ký của công ty. Chuyến phà thành công ngay tức thì. Khoảng năm 1922, ông nhận công việc thư ký tại Phòng Thương mại ở Columbus, Indiana. Bản thân ông thừa nhận mình không giỏi lắm trong công việc và từ chức sau chưa đầy một năm. Sanders rút tiền mặt từ cổ phiếu công ty vận tải phà của mình với giá 22.000 đô la (ngày nay là 350.000 đô la) và sử dụng số tiền này để thành lập công ty sản xuất đèn axetylen. Liên doanh thất bại sau khi Delco giới thiệu một chiếc đèn điện được bán theo hình thức tín dụng.

Sanders chuyển đến Winchester, Kentucky, vào làm nhân viên bán hàng cho Công ty lốp xe Michelin. Ông mất việc vào năm 1924 khi Michelin đóng cửa nhà máy sản xuất ở New Jersey. Năm 1924, tình cờ, ông gặp tổng giám đốc của Standard Oil of Kentucky, người đã đề nghị ông điều hành một trạm tiếp nhiên liệu ở Nicholasville. Năm 1930, nhà ga đóng cửa do hậu quả của cuộc Đại suy thoái.

1930–1952: Sự nghiệp sau này

Năm 1930, Shell Oil Company đã cung cấp cho Sanders một trạm dịch vụ ở North Corbin, Kentucky, miễn phí tiền thuê, đổi lại phải trả cho công ty một phần trăm doanh thu bán hàng. Sanders bắt đầu phục vụ các món gà và các bữa ăn khác như thịt nguội và bít tết đồng quê. Ban đầu, ông bán hàng cho những khách hàng trong khu sống liền kề với mình trước khi mở nhà hàng. Trong khoảng thời gian này, Sanders đã tham gia vào một cuộc đấu súng với Matt Stewart, một đối thủ địa phương, về việc sơn lại một biển báo hướng dẫn giao thông đến ga của anh ta. Stewart đã giết một nhân viên Shell làm việc với Sanders và bị kết tội giết người, đối thủ cạnh tranh với Sanders đã bị loại trừ. Sanders được bổ nhiệm làm đại tá Kentucky vào năm 1935 bởi thống đốc bang Kentucky, Ruby Laffoon. Sự nổi tiếng ở địa phương của ông ngày càng tăng, và vào năm 1939, nhà phê bình ẩm thực Duncan Hines đã đến thăm nhà hàng của Sanders và đưa nó vào Adventures in Good eat, cuốn sách hướng dẫn của ông về các nhà hàng trên khắp nước Mỹ. Thông này được ghi chú rằng:

Corbin, KY.   Sanders Court and Café

41 — Jct. with 25, 25 E. ½ Mi. N. of Corbin. Mở cửa cả năm ngoại trừ lễ Giáng sinh.

Một nơi rất tốt để dừng chân trên đường đến Thác Cumberland và Great Smokies. Dịch vụ 24 giờ liên tục. Thịt nướng, gà rán, thịt nguội, bánh bích quy nóng. L. 50¢ to $1; D., 60¢ to $1

 

Vào tháng 7 năm 1939, Sanders mua lại một nhà nghỉ ở Asheville, Bắc Carolina. Nhà hàng và nhà nghỉ ở North Corbin của ông đã bị phá hủy trong một trận hỏa hoạn vào tháng 11 năm 1939, và Sanders đã cho xây dựng lại nó thành một nhà nghỉ với nhà hàng 140 chỗ ngồi. Đến tháng 7 năm 1940 (50 tuổi), Sanders đã hoàn thiện "Công thức 11 loại thảo mộc và gia vị" của riêng mình để chiên gà trong nồi chiên áp suất giúp gà chín nhanh hơn chiên bằng chảo. Khi Hoa Kỳ bước vào Thế chiến thứ hai vào tháng 12 năm 1941, khí đốt bị hạn chế, và khi ngành du lịch cạn kiệt, Sanders buộc phải đóng cửa nhà nghỉ Asheville của mình. Ông làm giám sát viên ở Seattle cho đến cuối năm 1942. Sau đó, ông điều hành nhà ăn cho chính phủ tại một cơ sở chế tạo ở Tennessee, sau đó là trợ lý quản lý nhà ăn ở Oak Ridge, Tennessee.

Sanders để lại tình nhân của mình, Claudia Ledington-Price, làm quản lý nhà hàng và nhà nghỉ North Corbin. Năm 1942, ông bán doanh nghiệp Asheville. Năm 1947, ông và Josephine ly hôn và Sanders kết hôn với Claudia vào năm 1949, như ông mong muốn từ lâu. Sanders được "tái ủy nhiệm" làm đại tá Kentucky vào năm 1950 bởi người bạn của mình là Thống đốc Lawrence Wetherby.

Qua đời

Sanders được chẩn đoán mắc bệnh bạch cầu cấp tính vào tháng 6 năm 1980. Ông qua đời tại Bệnh viện Do Thái Louisville vì bệnh viêm phổi sáu tháng sau đó, vào ngày 16 tháng 12, hưởng thọ 90 tuổi. Sanders vẫn tham gia các hoạt động cho tới tháng trước khi qua đời, xuất hiện trong bộ đồ trắng trước đám đông.

Thi hài của ông được tưởng niệm trước công chúng trước khi được chôn cất, buổi lễ diễn ra tại nhà vòm thuộc Tòa nhà Quốc hội Kentucky ở Frankfort sau lễ tang tại Nhà nguyện Chủng viện thần học Báp-tít Miền Nam, nơi có hơn 1.000 người tham dự. Sanders được chôn cất trong bộ đồ màu trắng đặc trưng và cà vạt màu đen của phương Tây tại Nghĩa trang Cave Hill ở Louisville.

Vợ ông, bà Claudia qua đời vào ngày 31 tháng 12 năm 1996, hưởng thọ 94 tuổi.

Vào thời điểm Sanders qua đời, ước tính có khoảng 6.000 cửa hàng KFC tại 48 quốc gia trên toàn thế giới, với doanh thu 2 tỷ USD mỗi năm.

Khu mộ của Đại tá Sanders

Sưu tầm THẾ GIỚI DANH NHÂN

Read More

Vũ Ngọc Phan – Nhà văn, Nhà nghiên cứu văn học hiện đại và Văn học dân gian Việt Nam

Vũ Ngọc Phan – Nhà văn, Nhà nghiên cứu văn học hiện đại và Văn học dân gian Việt Nam

 

Vũ Ngọc Phan (1902-1987) là nhà văn, nhà nghiên cứu văn học hiện đại và văn học dân gian Việt Nam. Trong những năm đầu cầm bút, ông còn có bút danh là Chỉ Qua Thị.

Tiểu sử và sự nghiệp

Vũ Ngọc Phan sinh ngày 8 tháng 9 năm 1902 tại Hà Nội. Nguyên quán là làng Đông Lão, xã Đông Cửu, huyện Gia Lương, tỉnh Bắc Ninh.

Xuất thân từ một gia đình nhà nho nghèo, thuở nhỏ, ông theo cha đến Hưng Yên và theo học chữ Hán. Từ năm 1920 đến năm 1929, Vũ Ngọc Phan chuyển sang học tiếng Pháp tại Hà Nội, đỗ tú tài Pháp ở tuổi 27.

Song với năng khiếu văn chương và tư tưởng tự do, ông không thích gò mình vào cuộc sống công chức nên đã chọn nghề dạy học tư, viết báo, viết văn và dịch sách.

Từ năm 1929 đến nửa đầu những năm 1940, Vũ Ngọc Phan cộng tác với nhiều tờ báo, tạp chí đương thời như các tờ: Pháp-Việt, Văn học, Nhật Tân, Phổ thông bán nguyệt san, Trung Bắc tân văn, Sông Hương.... Ngoài ra, ông còn từng là Chủ bút tờ Tuần báo Hà Nội tân văn, và là người chủ trương lập Nhà xuất bản Hà Nội.

Năm 1945, ông tham gia Tổng khởi nghĩa. Cách mạng tháng Tám (1945) thành công, Vũ Ngọc Phan cộng tác với tạp chí Tiên phong của Hội Văn hóa cứu quốc. Lần lượt, ông trải qua các chức vụ sau:

- Phó chủ tịch Đoàn văn nghệ Bắc bộ Việt Nam (tháng 12 năm 1945).

- Tổng thư ký Ủy ban vận động Hội nghị Văn hóa toàn quốc (tháng 11 năm 1946).

- Ủy viên thường trực Đoàn văn hóa kháng chiến liên khu IV (1947-1951).

- Ủy viên Ban nghiên cứu Văn Sử Địa (1951-1953).

Vũ Ngọc Phan thời trẻ

Sau kháng chiến chống Pháp (1946-1954), Vũ Ngọc Phan tiếp tục công tác ở Ban Văn Sử Địa. Từ năm 1957, Vũ Ngọc Phan trở thành hội viên của Hội Nhà văn Việt Nam.

Năm 1959, khi Tổ văn học của Ban nghiên cứu Văn Sử Địa tách ra thành lập Viện Văn học, Vũ Ngọc Phan về công tác tại Viện, trở thành tổ trưởng tổ văn học dân gian (nay là phòng văn học dân gian và phòng văn học các dân tộc ít người) của Viện Văn học. Sau đó, Vũ Ngọc Phan được bầu làm Tổng thư ký, phụ trách cơ quan Hội Văn nghệ dân gian tại Đại hội Văn nghệ dân gian lần thứ nhất năm 1966.

Vũ Ngọc Phan mất ngày 14 tháng 6 năm 1987 tại Hà Nội, hưởng thọ 85 tuổi. Từ đó đến nay, tên ông đã được lấy đặt cho nhiều con đường, trường học trên khắp đất nước.

Tác phẩm

Theo thống kê chưa đầy đủ, Vũ Ngọc Phan đã để lại các tác phẩm sau:

Ký sự, nghiên cứu

·         Trên đường nghệ thuật (tiểu luận, 1940).

·         Nhìn sang láng giềng (ký sự, 1941).

·         Thi sĩ Trung Nam (thi thoại, 1942).

·         Nhà văn hiện đại (4 tập, 1942-1945).

·         Con đường mới của thanh niên (nghiên cứu, 1944).

·         Chuyện Hà Nội (bút ký, 1944).

·         Những trận đánh Pháp (ký sự lịch sử, 2 tập, 1946).

·         Sống ở muôn loài (biên soạn, 1946).

·         Truyện cổ tích Việt Nam (sưu tầm, tuyển chọn, 1955). Từ lần in thứ ba (1957) đổi tên thành Truyện cổ Việt Nam.

·         Tục ngữ ca dao dân ca Việt Nam (sưu tầm, nghiên cứu, 2 tập, 1956), được tái bản nhiều lần.

·         Những năm tháng ấy (hồi ký, 1987).

Dịch, phóng tác

·         Lâu đài họ Hạ (dịch tiểu thuyết của E.T.A. Hoffmann)

·         Chọn bạn tình (dịch tiểu thuyết của E.T.A. Hoffmann)

·         Châu đảo (dịch tiểu thuyết của Robert Louis Stevenson)

·         An-na Kha-lệ-ninh (dịch tiểu thuyết Anna Karenina của Lev Tolstoy)

·         Y-vân-hoa (dịch tiểu thuyết Ivanhoe của Walter Scott)

·         Tiểu nhiên và Mị Cơ (dịch tiểu thuyết Tristan và Iseut theo phóng tác của Joseph Bédier).

·         Mưu đàn bà (phóng tác truyện Ả rập theo bản dịch của Mac-rus),

·         Tấm gương nhỏ (dịch truyện dân gian Nhật Bản và Ả Rập).

·         Người Xô viết chúng tôi (dịch tác phẩm của Boris Polevoy).

Ngoài ra, ông còn soạn chung bộ Sơ thảo lịch sử văn học Việt Nam (Quyển I, 1957; Quyển V, 1960), làm Chủ biên bộ Truyện cổ dân gian các dân tộc Việt Nam (1961) và bộ Hợp tuyển văn học Việt Nam (1972).

Năm 2010, Nhà xuất bản Văn học cho in Vũ Ngọc Phan toàn tập, gồm 5 tập (không bao gồm truyện dịch và phóng tác).

Sự nghiệp văn chương

Trước 1945, Vũ Ngọc Phan được nhiều nhiều người biết tiếng qua bộ sách Nhà văn hiện đại. Trong đó, nhiều nhận định của ông cho tới nay vẫn còn giá trị. Sau đấy, đáng chú ý hơn cả là cuốn Tục ngữ ca dao dân ca Việt Nam. Sách có giá trị nhiều mặt, được tái bản nhiều lần.

Ghi nhận công lao và sự nghiệp của Vũ Ngọc Phan, năm 1996, ông được xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt 1 cho những cụm công trình về văn nghệ dân gian.

Gia đình

Người bạn đời của Vũ Ngọc Phan là nhà thơ Hằng Phương, con gái nhà văn Sở Cuồng Lê Dư. Ông bà cũng là thân sinh của nhà khoa học nông nghiệp, Giáo sư viện sĩ Vũ Tuyên Hoàng, họa sĩ Vũ Giáng Hương, GS.TS Nông nghiệp Vũ Triệu Mân, Vũ Ngọc Phương Chủ tịch Hội Khoa học phát triển nguồn Nhân Lực – Nhân Tài Việt Nam.

Sách tham khảo

·         Phần "Tiểu sử Vũ Ngọc Phan" in đầu bộ sách Vũ Ngọc Phan toàn tập. Nhà xuất bản Văn học, 2010.

·         Trung tâm Khoa học Xã hội và Nhân văn Quốc gia, Viện Văn học, 50 năm xây dựng và phát triển. Nhà xuất bản Khoa học Xã hội, Hà Nội, 2003. trang 98.

·         Trần Hữu Tá, mục từ "Vũ Ngọc Phan" in trong Từ điển Văn học (bộ mới). Nhà xuất bản Thế giới, 2004.

Sưu tầm THẾ GIỚI DANH NHÂN

 

Read More

John Dalton – Nhà hóa học, Nhà vật lý người Anh

John Dalton – Nhà hóa học, Nhà vật lý người Anh

John Dalton (6 tháng 9, năm 1766 – 27 tháng 7, năm 1844) là một nhà hóa học, nhà vật lý người Anh. Ông sinh ra trong một gia đình dệt vải nghèo tại Eaglesfield, một vùng phía Tây Bắc nước Anh. Thời niên thiếu, để có đủ điều kiện tiếp tục theo học và đeo đuổi lòng đam mê khoa học của mình, John Dalton phải trốn nhà để đi trợ giảng ở một trường trung học tại Kendan (khi ấy, ông chỉ mới 15 tuổi). Vài năm sau, khi Dalton 19 tuổi, ông đã được cử giữ chức hiệu trưởng trường trung học này. Về sau, ông trở nên nổi tiếng vì những đóng góp, lý giải của ông trong thuyết nguyên tử và các nghiên cứu của ông về bệnh mù màu trong khi bản thân ông cũng mắc căn bệnh này (Dalton bị mù màu đỏ lục). Lý thuyết về nguyên tử của Dalton là cơ sở để xây dựng các lý thuyết khác về nguyên tử sau này.

Trong năm 1790 Dalton đã định chọn ngành luật hay y khoa, nhưng dự định của ông không được khuyến khích của những người thân, nên ông vẫn ở lại Kendal đến tận mùa xuân năm1793 ông mới di chuyển đến Manchester. Dalton được bổ nhiệm làm một giáo viên dạy toán và khoa học tự nhiên ở Học viện Manchester. Ông ở vị trí này đến tận trường này được di chuyển đến York vào năm 1803, khi đó ông trở thành một giáo viên dạy toán và dạy hóa, vừa dạy công và dạy tư.

Khí tượng học, thị giác và các lĩnh vực khác

Phương pháp sống của Dalton chịu ảnh hưởng sâu sắc của một tín đồ phái giáo hữu (Quaker), một nhà khí tượng học xuất sắc, người đã làm ông quan tâm đến những vấn đề của toán học và khí tượng học. Năm 1787 ông bắt đầu giữ các ghi chép của ông về khí tượng học ông đã đưa vào đó hơn 200.000 những quan sát. Ấn bản đầu tiên của ông là Các luận văn và quan sát khí tượng (Meteorological Observations and Essays) (năm 1793), trong đó có nhiều ý tưởng là tiền đề cho các phát minh của ông sau đó.

Một tác phẩm khác của Dalton là Những nguyên lý cơ bản của Ngữ pháp tiếng Anh (Elements of English Grammar), được xuất bản năm 1801. Năm 1794 ông được bầu vào làm thành viên của Hội Triết học và Văn chương Manchester (ManchesterLiterary and Philosophical Society).

Thuyết nguyên tử

Vào năm 1808, John Dalton đã đưa ra lý thuyết nguyên tử của ông dựa trên định luật bảo toàn khối lượng và định luật tỷ lệ các chất trong các phản ứng hoá học. Tất cả lý thuyết của ông dựa trên năm giả thuyết. Giả thuyết thứ nhất phát biểu rằng tất cả vật chất đều được tạo thành từ các nguyên tử. Giả thuyết thứ hai là các nguyên tử của cùng một nguyên tố sẽ có cùng một cấu trúc và tính chất. Giả thuyết thứ ba là các nguyên tử không thể bị phân chia, không thể được sinh ra hoặc mất đi. Giả thuyết thứ tư là các nguyên tử của các nguyên tố khác nhau kết hợp với nhau để tạo ra các hợp chất. Giả thuyết thứ năm là trong các phản ứng hoá học, các nguyên tử có thể kết hợp, phân tách hoặc tái sắp xếp lại. Lý thuyết của Dalton không chỉ giải thích các định luật trên mà còn là cơ sở để xây dựng các lý thuyết khác về nguyên tử sau này.

Các nguyên tử và phân tử khác nhau trong mô hình của John Dalton trong ấn phẩm Hệ thống mới của triết học hóa học (A New System of Chemical Philosophy (xuất bản năm 1808).

Sưu tầm THẾ GIỚI DANH NHÂN

Read More