Trần Việt Quân - Người lan tỏa ước mơ về một cộng đồng Sống tử tế

Trần Việt Quân - Người lan tỏa ước mơ về một cộng đồng Sống tử tế

(*) Đôi nét về thầy Trần Việt Quân

– Sáng lập & Cố vấn hệ thống trường Liên cấp Tuệ Đức.

– Sáng lập viên Câu lạc bộ Dạy Con Nên Người.

– Giảng viên đào tạo tại Bách Khoa Education: hơn 250 khóa học Chánh kiến trên các quốc gia và tỉnh thành tại Việt Nam.

– Kinh nghiệm hơn 20 năm về Đông phương học, Nhân tướng, Quản trị Nhân sự & Điều hành, Đạo đức học Nhật Bản, Giáo dục Nhân cách cốt lõi.

(*) Thư ngỏ - Từ Thầy Trần Việt Quân - Tác giả - Diễn giả

Chào bạn!

Có bao giờ bạn thấy lạc lõng chênh vênh, lạc đường, mất định hướng? Có bao giờ bạn giận hờn vô cớ, cãi nhau với đồng nghiệp, gây gổ với vợ/chồng, bất lực với con cái? Có bao giờ bạn tự hỏi giá trị sâu sắc nhất trong cuộc đời mình là gì? Mình đến trần gian này để làm gì? Tại sao mình lại đang ở đây? Trong hoàn cảnh này? Chính tôi cũng từng trải qua những cảm giác đó. Và tôi đã đi tìm suốt 20 năm cho câu trả lời, bằng việc nghiên cứu, bằng kinh nghiệm qua nhiều doanh nghiệp với nhiều vị trí khác nhau, từ làm thuê, khởi nghiệp cho đến làm chủ.

Tôi đã chia sẻ, gặp gỡ và tư vấn cho hàng nghìn con người… và cuối cùng tôi đã tìm thấy con đường thật sự để giải quyết tất cả những điều trên, giúp tôi tìm ra được ý nghĩa sâu sắc của cuộc đời mình.

Khi bạn có được sự hiểu biết đúng đắn, rõ ràng và sâu sắc, cái hiểu chân chính và đa chiều. Đặc biệt sự hiểu biết dựa trên nền quy luật quyền năng nhất vũ trụ – Luật Nhân Quả và Duyên Khởi. Khi đó bạn sẽ bước đi ung dung trên con đường đời dù là đầy chông gai, bạn hiểu rõ mình cần làm gì để vượt qua mọi cám dỗ của cuộc sống, và quan trọng nhất là chiến thắng chính bản thân mình.

Tôi đã tiếp tục đồng hành và chia sẻ với hơn 50.000 bạn khắp mọi tỉnh thành cả nước. Họ đã thay đổi và tìm ra được giá trị sống sâu sắc của cuộc đời. Nếu bạn quan tâm có thể tìm hiểu tại đây! Tôi cũng như họ và bạn cũng như thế, dù chúng ta là ai, dù chúng ta làm nghề gì đi chăng nữa thì chúng ta chỉ có một cuộc đời để sống.

“Chúng ta không được chọn hoàn cảnh khi sinh ra, nhưng được quyền tạo dựng một nhân cách sống.”

Vậy bạn chọn sống một cuộc đời như thế nào là do bạn? Tôi mong muốn cống hiến và lan tỏa giá trị của con đường này đến nhiều người hơn nữa. Để mỗi ngày sống là một niềm vui và ý nghĩa.

Bạn cùng tôi chung tay lan tỏa để chúng ta cùng xây dựng một gia đình lớn.

“Cộng đồng sống đầy Tử Tế và cống hiến hết mình” – Đó cũng là sứ mệnh của tôi!

(*) Sách hay - Tủ Sách Tinh hoa - và các Tác phẩm từ Tác giả Trần Việt Quân

1. Tác phẩm "Việt Sử Kiêu Hùng" - Thông điệp cốt lõi của Tác phẩm này là "Ai trưởng thành thông qua lịch sử, người đó nắm trọn vẹn tinh túy của thời cuộc" - Trần Việt Quân

2. "Góc nhìn AQ" - Thông điệp cốt lõi của quyển sách này là "Trên con đường tìm kiếm hạnh phúc và thành công, chúng ta có xu hướng chạy theo những mục tiêu và thành tựu bề ngoài mà quên đi việc thăm dò bên trong và khám phá tâm hồn của mình, khám phá những vẻ đẹp rất chân thật của cuộc sống, của tình người bao la, của những quy luật diệu kỳ trùm phủ lên vũ trụ này. Có bao giờ bạn tự hỏi giá trị sâu sắc nhất trong cuộc đời này là gì? Ẩn chìm dưới những sự vật, hiện tượng, những niềm tin xưa cũ là điều gì đang hiện hữu?"

3. Và các Tác phẩm khác!

///---

THẾ GIỚI DANH NHÂN ghi nhận & phát hành!

Nguồn: Sưu tầm - Đáng tin cậy!

www.danhnhan.net

///---

Read More

Nguyên Hồng - Nhà văn người Việt Nam

Nguyên Hồng - Nhà văn người Việt Nam

Nguyên Hồng (1918–1982), tên khai sinh Nguyễn Nguyên Hồng, là một nhà văn, nhà thơ Việt Nam.

(*) Tiểu sử

Ông sinh ngày 5 tháng 11 năm 1918 tại phố Hàng Cau, nay thuộc phường Trần Hưng Đạo, thành phố Nam Định, tỉnh Nam Định. Cha ông làm cai đề lao, sau thất nghiệp, cảnh nhà sa sút, lại nghiện ngập và mắc bệnh lao, phải sống nghèo túng trong tâm trạng kẻ bất đắc chí. Mẹ ông là người ngoan đạo, tần tảo, hiền hậu, giàu đức hy sinh nhưng sống không có hạnh phúc trong gia đình nhà chồng.

Mới lên bảy, tám tuổi, Nguyên Hồng đã cảm nhận được một cách hồn nhiên và nhớ rất kỹ trong ký ức tuổi thơ của mình rằng "thầy mẹ tôi lấy nhau không phải vì thương yêu nhau" và bản thân mình là kết quả của cuộc hôn nhân gượng gạo ấy.

Năm 12 tuổi, Nguyên Hồng mồ côi cha. Không hiểu sao, mẹ ông lén lút đi bước nữa, bà bị gia đình nhà chồng ruồng bỏ, hắt hủi, không được tự do gần gũi, chăm sóc con. Nguyên Hồng phải sống nhờ bà nội cùng cô ruột và chịu sự rẻ rúng, khinh miệt của cô. Tuổi thơ Nguyên Hồng đã trải qua những ngày tháng nhiều cay đắng và tủi cực vì đói ăn, thiếu mặc, thiếu cả tình thương. Ông đã phải đi đánh đáo kiếm tiền ăn học và chung đụng với đủ mọi hạng trẻ hư hỏng của các lớp "cặn bã" nơi vườn hoa, cổng chợ, bến tàu, bến ô tô, bãi đá bóng.

Năm 16 tuổi, mới học hết bậc trung học, Nguyên Hồng đã phải thôi học, cùng mẹ ra Hải Phòng kiếm sống. Nguyên Hồng đã đi xin việc nhiều nơi nhưng vẫn thất nghiệp. Dừng lại ở xóm Cấm, Hải Phòng, Nguyên Hồng sống bằng nghề dạy học tư cho con em của những người lao động nghèo.

Nguyên Hồng ham đọc sách từ nhỏ. Ông thường dành tiền mua đồ chơi để đọc và dường như đọc hết những quyển sách mình thích ở cửa hàng cho thuê sách tại Nam Định. Loại sách Nguyên Hồng thích thuở nhỏ là truyện tranh , trong đó những nhân vật có khí phách ngang tàng, ác độc, những hảo hán chiếm cảm tình của ông nhiều nhất.

Nguyên Hồng bắt đầu viết văn từ năm 1936 với truyện ngắn "Linh Hồn" đăng trên Tiểu thuyết thứ 7. Đến năm 1937, ông thực sự gây được tiếng vang trên văn đàn với tiểu thuyết "Bỉ vỏ". Tiểu thuyết "Bỉ vỏ" là bức tranh xã hội sinh động về thân phận những "con người nhỏ bé dưới đáy" như Tám Bính, Năm Sài Gòn...

Nguyên Hồng tham gia phong trào Mặt trận Dân chủ (1936-1939) ở Hải Phòng. Tháng 9 năm 1939, ông bị mật thám bắt và bị đưa đi trại tập trung ở Bắc Mê (Hà Giang) năm 1940. Năm 1943, Nguyên Hồng tham gia Hội Văn hóa Cứu quốc bí mật cùng với Nam Cao, Tô Hoài, Nguyễn Huy Tưởng... Ông là Đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam.

Ông là hội viên sáng lập Hội nhà văn Việt Nam năm 1957.

Cuốn tiểu thuyết cuối cùng của Nguyên Hồng là "Núi rừng Yên Thế" được viết năm 1980. Cuốn sách vẫn còn đang dang dở vì Nguyên Hồng bị đột tử qua đời trước khi nó được hoàn thành.

Nguyên Hồng qua đời ngày 2 tháng 5 năm 1982 tại Tân Yên (Bắc Giang) do đột tử, hưởng thọ 63 tuổi. Năm 1980, ông được Nhà nước truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật (1910).

(*) Thể loại và khuynh hướng sáng tác

Sau Cách mạng, Nguyên Hồng tiếp tục bền bỉ sáng tác, ông viết tiểu thuyết, thơ, hồi kí và nổi bật nhất là những tác phẩm tiểu thuyết sử thi nhiều tập.

Vì có một tuổi thơ vô cùng bất hạnh, cay đắng nên ngay từ những tác phẩm đầu tay, Nguyên Hồng đã hướng ngòi bút về những người nghèo khó gần gũi mà ông yêu thương với một sự cảm thông sâu sắc, với tâm hồn của một người từng trải. Nhà văn Nguyên Hồng được nhận định rằng ông là "nhà văn của phụ nữ và trẻ em" vì hai đối tượng (bất hạnh) này xuất hiện nhiều trong các tác phẩm giống như hình ảnh của ông và người mẹ thuở nhỏ.

(*) Các tác phẩm tiêu biểu

• Bỉ vỏ (tiểu thuyết, 1938)

• Bảy Hựu (truyện ngắn, 1941)

• Những ngày thơ ấu (hồi ký, đăng báo lần đầu năm 1938, xuất bản năm 1940)

• Qua những màn tối (truyện, 1942)

• Cuộc sống (tiểu thuyết, 1942)

• Quán nải (tiểu thuyết, 1943)

• Đàn chim non (tiểu thuyết, 1943)

• Hơi thở tàn (tiểu thuyết, 1943)

• Hai dòng sữa (truyện ngắn, 1943)

• Vực thẳm (truyện vừa, 1944)

• Miếng bánh (truyện ngắn, 1945)

• Ngọn lửa (truyện vừa, 1945)

• Địa ngục và lò lửa (truyện ngắn, 1946-1961)

• Đất nước yêu dấu (ký, 1949)

• Đêm giải phóng (truyện vừa, 1951)

• Dưới chân cầu Mây (tập truyện ngắn, 1951)

• Giữ thóc (truyện vừa, 1955)

• Giọt máu (truyện ngắn, 1956)

• Trời xanh (thơ, 1960)

• Sóng gầm (tiểu thuyết, 1961)

• Cửa biển (bộ tiểu thuyết 4 tập: 1961, 1967, 1973, 1976)

• Sức sống của ngòi bút (tạp văn, 1963)

• Cơn bão đã đến (tiểu thuyết, 1963)

• Bước đường viết văn của tôi (hồi ký, 1971)

• Cháu gái người mãi võ họ Hoa (truyện thiếu nhi, 1972)

• Thời kỳ đen tối (tiểu thuyết, 1973)

• Một tuổi thơ văn (hồi ký, 1973)

• Sông núi quê hương (thơ, 1973)

• Khi đứa con ra đời (tiểu thuyết, 1976)

• Những nhân vật ấy đã sống với tôi (hồi ký, 1978)

• Thù nhà nợ nước (tập I trong bộ tiểu thuyết về Khởi nghĩa Yên Thế, 1981)

• Núi rừng Yên Thế (tập II trong bộ tiểu thuyết về Khởi nghĩa Yên Thế, 1993)

• Tuyển tập Nguyên Hồng (3 tập Tập I: 1983, Tập II: 1984, Tập III: 1985)

///---

THẾ GIỚI DANH NHÂN ghi nhận & phát hành!

Nguồn: Sưu tầm - Đáng tin cậy!

///---

Read More

Kim Lân – Nhà văn Việt Nam

Kim Lân – Nhà văn Việt Nam

Nguyễn Văn Tài (sinh 1 tháng 8 năm 1920 - mất 20 tháng 7 năm 2007), thường được biết đến với bút danh Kim Lân, là một nhà văn Việt Nam. Ông được biết đến với các tác phẩm văn học như Vợ nhặt, Làng. Ngoài ra ông cũng được biết đến qua vai diễn Lão Hạc trong phim Làng Vũ Đại ngày ấy.

Tiểu sử

Ông quê ở làng Phù Lưu, xã Tân Hồng, huyện Từ Sơn (nay thuộc phường Đông Ngàn, thành phố Từ Sơn), tỉnh Bắc Ninh,[1] (năm 2008 thuộc vùng Hà Nội). Do hoàn cảnh gia đình khó khăn, ông chỉ được học hết bậc tiểu học rồi phải đi làm. Kim Lân bắt đầu viết truyện ngắn từ năm 1941. Tác phẩm của ông được đăng trên các báo Tiểu thuyết thứ bảy và Trung Bắc chủ nhật. Một số truyện (Vợ nhặt, Đứa con người vợ lẽ, Đứa con người cô đầu, Cô Vịa,...) mang tính chất tự truyện nhưng đã thể hiện được không khí tiêu điều, ảm đạm của nông thôn Việt Nam và cuộc sống lam lũ, vất vả của người nông dân thời kỳ đó.

Bút danh Kim Lân của ông được lấy từ tên của nhân vật Đổng Kim Lân trong Tuồng Sơn Hậu, một vai ông đã từng diễn.

Ông được dư luận chú ý nhiều hơn khi đi vào những đề tài độc đáo như tái hiện sinh hoạt văn hóa phong phú ở thôn quê (đánh vật, chọi gà, thả chim...). Các truyện: Đôi chim thành, Con mã mái, Chó săn... kể lại một cách sinh động những thú chơi kể trên, qua đó biểu hiện một phần vẻ đẹp tâm hồn của người nông dân trước Cách mạng tháng Tám - những người sống cực nhọc, khổ nghèo nhưng vẫn yêu đời, trong sáng, tài hoa.

Sau Cách mạng tháng Tám, Kim Lân tiếp tục làm báo, viết văn. Ông vẫn chuyên về truyện ngắn và vẫn viết về làng quê Việt Nam - mảng hiện thực mà từ lâu ông đã hiểu biết sâu sắc. Những tác phẩm chính: Nên vợ nên chồng (tập truyện ngắn, 1955), Con chó xấu xí (tập truyện ngắn, 1962).

Sinh thời ông sống tại Hà Nội. Nǎm 2001, Kim Lân được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật. Ông từ trần năm 2007 tại Bệnh viện Hữu Nghị Hà Nội, sau một thời gian dài chống chọi với căn bệnh hen suyễn, hưởng thọ 87 tuổi.

Sự nghiệp văn học

Trong cả hai giai đoạn sáng tác, tuy viết không nhiều nhưng giai đoạn nào Kim Lân cũng có những tác phẩm hay. Là một cây bút truyện ngắn vững vàng, ông đã viết về cuộc sống và con người ở nông thôn bằng tình cảm, tâm hồn của một người vốn sinh trưởng từ đồng ruộng.

Truyện ngắn Vợ nhặt và Làng của Kim Lân đã được đưa vào trong sách giáo khoa ở Việt Nam. Năm 2005, truyện Vợ nhặt được đưa vào đề thi môn văn kỳ thi của Đại học Kinh tế Huế và Nguyễn Thị Thu Trang đã đạt điểm 10, gây xôn xao dư luận một thời. Truyện ngắn Làng được viết về nông thôn Việt Nam thời kháng chiến chống Pháp và một gia đình người tản cư thời đó.

Về tác phẩm Vợ nhặt, Kim Lân viết:

"Khi viết về nạn đói người ta thường viết về sự khốn cùng và bi thảm. Khi viết về con người năm đói người ta hay nghĩ đến những con người chỉ nghĩ đến cái chết. Tôi muốn viết một truyện ngắn với ý khác. Trong hoàn cảnh khốn cùng, dù cận kề bên cái chết nhưng những con người ấy không nghĩ đến cái chết mà vẫn hướng tới sự sống, vẫn hi vọng, tin tưởng ở tương lai. Họ vẫn muốn sống, sống cho ra con người."

Gia Đình

Ông là cha của họa sĩ Thành Chương, nữ họa sĩ Nguyễn Thị Hiền, họa sĩ Nguyễn Mạnh Đức, họa sĩ Nguyễn Từ Ninh, họa sĩ Nguyễn Việt Tuấn.

Sự nghiệp diễn xuất

Ngoài sáng tác văn học, Kim Lân còn tham gia đóng phim và kịch. Một số vai tiêu biểu ông tham gia diễn xuất có thể kể đến:

+ Lão Hạc trong phim Làng Vũ Đại ngày ấy

+ Lý Cựu trong phim Chị Dậu

+ Lão Pẩu trong phim Con Vá

+ Cả Khiết trong vở Cái tủ chè của Vũ Trọng Can

+ Cụ lang Tâm trong phim Hà Nội 12 ngày đêm

+ Bủ vả trong phim Vợ Chồng A Phủ

+ Vai ông bố làm vàng mã trong phim Những giấc mơ bằng giấy

+ Cụ thủ nhang trong phim Trạng Quỳnh (1989)

Một số sáng tác tiêu biểu

Truyện ngắn

+ Nên vợ nên chồng (trong tập truyện ngắn 1955)

+ Làng (1948)

+ Vợ nhặt (in trong tập truyện ngắn Con chó xấu xí năm 1962)

Nguồn WIKIPEDIA

Read More

NHỮNG CÂU NÓI THẤM THÍA CỦA NHÀ VĂN J.K ROWLING VỀ CUỘC ĐỜI

NHỮNG CÂU NÓI THẤM THÍA CỦA NHÀ VĂN J.K ROWLING VỀ CUỘC ĐỜI

1. Tôi không nghĩ trí tưởng tượng là điều gì có hại đến trẻ em. Trên thực tế, ngăn cản trẻ tưởng tượng mới là sai trái.

2. Nếu bạn muốn thấy được phẩm chất thực sự của một người, hãy quan sát cách người ấy đối xử với những kẻ thấp kém hơn mình .

3. Sống mà không thất bại là điều bất khả thi, trừ khi bạn sống một cách quá thận trọng như thể bạn chưa từng sống - nếu như thế, bạn đã thất bại sẵn rồi.

4. Thế giới còn biết bao điều tuyệt vời bạn chưa nhìn thấy. Đừng bao giờ từ bỏ cơ hội được nhìn thấy chúng.

5. Tôi chưa từng xấu hổ vì những lúc chán nản. Chưa từng. Có gì phải xấu hổ chứ? Tôi đã trải qua một khoảng thời gian cực kỳ khó khăn và tự hào rằng mình đã vượt qua được nó.

6. Nếu ai đó hỏi tôi công thức để chế biến ra hạnh phúc là gì, tôi sẽ nói: bước đầu tiên là tìm ra điều bạn muốn làm nhất và bước thứ hai là tìm người trả tiền cho bạn làm điều đó.

----------------------

J.K. Rowling là người đã chấp bút tạo nên những nhân vật được yêu mến nhất trong lịch sử văn học. Từ những thương nhân giàu có cho đến trẻ em tiểu học, với những câu chuyện hấp dẫn về một thế giới phép thuật, nơi có cậu bé mang tên Harry Potter.

///---

THẾ GIỚI DANH NHÂN sưu tầm & phát hành!

///---

Read More

Trần Hữu Đức – Chủ tịch HĐQT, GĐ Trung tâm Đào tạo – Tham vấn Kỹ năng sống Better Living, Tác giả sách “Hạnh Phúc Không Mọc Trên Cây”

Trần Hữu Đức – Chủ tịch HĐQT, GĐ Trung tâm Đào tạo – Tham vấn Kỹ năng sống Better Living, Tác giả sách “Hạnh Phúc Không Mọc Trên Cây”

Chân dung PGS.TS Trần Hữu Đức

PGS. TS Trần Hữu Đức, là Cố vấn Dự án Cộng đồng Trái tim Phụ nữ - Trái tim Ngọc Trai - Một Dự án được ra đời từ Ths. Trần Thị Thao Giang - Nhà sáng lập PearlTalk (Ngọc trai nói).

PGS.TS Trần Hữu Đức (Người số 2 - Từ bên trái sang); Ths. Trần Thị Thao Giang (Người số 2 - Từ bên phải sang)

PGS. TS. Trần Hữu Đức là một trong những chuyên gia kỳ cựu trong lĩnh lực quản trị nguồn nhân lực, là một nhà đào tạo, diễn giả, chuyên gia tâm lý dày dạn kinh nghiệm tại Việt Nam. Ông từng tu nghiệp và làm việc tại Úc, Anh, Mỹ, nơi ông được tiếp cận những kiến thức và kỹ thuật tiên phong trong chuyên môn của mình. Ông đồng sáng lập và là tư vấn cấp cao tại Công ty đào tạo và tư vấn nguồn nhân lực BCC (www.bcc.com.vn). Ông đồng sáng lập, Giám đốc, và là giảng viên, tư vấn viên của Trung tâm Đào tạo – Tham vấn Kỹ năng sống Better Living (www.betterliving.edu.vn).

Các Nhân vật Cố vấn Dự án Cộng đồng - "Trái tim Phụ nữ - Trái tim Ngọc Trai" - Một Dự án được ra đời từ Ths. Trần Thị Thao Giang - Nhà sáng lập PearlTalk

PGS.TS Trần Hữu Đức có kinh nghiệm rộng rãi trong nhiều lĩnh vực, bao gồm Huấn luyện kỹ năng sống, Huấn luyện hiệu quả công việc, Trắc nghiệm tâm lý, Tư vấn và Trị liệu tâm lý, Huấn luyện & trị liệu bằng ngôn ngữ lập trình thần kinh NLP. Nhưng có lẽ ông được biết đến nhiều nhất trong những năm gần đây là phương pháp trị liệu thôi miên. Ông cũng từng là cố vấn tâm lý cho Ban giám khảo, Ban tổ chức, Thí sinh và Hoa hậu, Á hậu của các cuộc thi sắc đẹp của Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam​ trong nhiều năm qua.

Tác phẩm "Hạnh phúc không mọc trên cây"

Ngoài ra, ông còn là tác giả của cuốn sách "Hạnh Phúc Không Mọc Trên Cây" một thể loại sách kết hợp giữa tiểu thuyết và self-help, trong đó ông chia sẻ những phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả để tạo tác hạnh phúc cho chính mình thông qua việc tự vấn và làm đúng việc chăm sóc thân - tâm. Cuốn sách này dựa trên nền tảng tâm lý học thực chứng, được ông tích lũy chắt lọc từ những mảnh ghép cuộc đời của hơn 1000 thân chủ trong suốt 10 năm hành nghề.

///---

Thông tin từ - "Sưu tầm & Biên soạn"!

Thông qua bởi - "Thông tin Đáng tin cậy"!

THẾ GIỚI DANH NHÂN ghi nhận & phát hành!

///---

Read More

Margaret Mitchell – Tiểu thuyết gia người Mỹ, Tác giả của Tác phẩm nổi tiếng “Cuốn theo chiều gió”

Margaret Mitchell – Tiểu thuyết gia người Mỹ, Tác giả của Tác phẩm nổi tiếng “Cuốn theo chiều gió”

Margaret Munnerlyn Mitchell (8/11/1900 - 16/8/1949) là một tiểu thuyết gia người Mĩ. Bà đã nhận được giải Pulitzer cho tác phẩm hư cấu vào năm 1937 nhờ quyển tiểu thuyết cực kỳ thành công Cuốn Theo Chiều Gió (Gone with the Wind), xuất bản năm 1936. Quyển tiểu thuyết này là một trong những cuốn sách phổ biến nhất mọi thời đại và đã bán được hơn 28 triệu bản. Bộ phim Cuốn Theo Chiều Gió, khởi chiếu năm 1939, đã trở thành tác phẩm có doanh thu cao nhất trong lịch sử Hollywood và đạt một con số kỷ lục về số giải Oscar nhận được.

Cuộc sống

Margaret Mitchell ra đời ở Atlanta, Georgia (Hoa Kỳ), là con của Eugene Mitchell và Mary Isabelle. Bà có một người anh trai tên Stephens và lớn hơn bà bốn tuổi. Tuổi thơ của bà đã chịu ảnh hưởng từ những người cựu chiến binh của cuộc Nội chiến Mỹ và từ những người họ hàng bên họ ngoại của mình. Đôi khi người ta biết đến bà với cái tên Peggy.

Sau khi tốt nghiệp trường Whasington Seminary (hiện nay là Westminster Schools), bà đã học tại trường đại học Smith nhưng nghỉ học ngay sau kỳ kiểm tra cuối khóa năm 1918. Bà trở về Atlanta để trông nom mọi việc sau khi mẹ của bà qua đời vào đầu năm vì đại dịch cúm Tây Ban Nha 1918 (và cái chết của mẹ Scarlett vì bệnh thương hàn trong truyện cũng bắt nguồn từ việc này).

Mitchell kết hôn với Red Upshaw vào năm 1922, nhưng ly dị sau đó khi bà biết ông ta là một người buôn rượu lậu. Sau đó bà kết hôn với một người bạn của Upshaw là John Marsh vào ngày 4/7 năm 1925. Marsh chính là người phù rể cho đám cưới của bà với Upshaw và một số người còn nói rằng cả hai người này đã theo đuổi bà cùng lúc vào năm 1921 và 1922, nhưng Upshaw đã đưa ra lời cầu hôn trước.

Nghề nghiệp

Từ 1922 tới 1926, Mitchell đã viết rất nhiều bài báo, một số bài bình luận và thực hiện các cuộc phỏng vấn. Trong số đó có cuộc phỏng vấn ngôi sao phim câm Rudolph Valentino, hay như cuộc phỏng vấn về một người tù Georgia làm những bông hoa giả và bán chúng từ phòng giam của mình để chu cấp cho gia đình.

Bà cũng viết tiểu sử về một số vị tướng quan trọng của Georgia trong cuộc Nội chiến. Cuốn tiểu sử đầu tiên trở nên rất phổ biến ở Atlanta, vì thế các biên tập viên đã yêu cầu bà viết thêm nhiều cuốn như thế nữa. Một số học giả tin rằng việc nghiên cứu tiểu sử về những người này đã thúc đẩy bà viết nên quyển Cuốn Theo Chiều Gió.

Tính cách của bà cộng thêm khả năng khắc họa sâu sắc tính cách nhân vật đã làm cho quyển Cuốn Theo Chiều Gió trở thành một trong những quyển tiểu thuyết được dịch ra nhiều thứ ngôn ngữ nhất trong lịch sử. Mặc dù bà biến mình như một người kể chuyện trung lập nhưng ta vẫn có thể thấy tính cách của bà xuất hiện khá rõ trong truyện.

Cuốn Theo Chiều Gió

Nhiều người nói rằng Mitchell đã bắt đầu viết Cuốn Theo Chiều Gió khi đang nằm trên giường bệnh vì bị bể mắt cá chân. Chồng bà, John Marsh, đem về nhà những cuốn sách lịch sử từ thư viện để bà giải khuây khi đang hồi phục. Sau khi bà đã đọc gần hết những cuốn sách lịch sử của thư viện, chồng bà nói:"Peggy, nếu em muốn một cuốn sách khác, tại sao em lại không tự viết một cuốn cho riêng mình?". Bà đã sử dụng kiến thức về cuộc Nội chiến và những khoảnh khắc kịch tính của cuộc đời bà để viết nên quyển tiểu thuyết tuyệt vời này bằng chiếc máy đánh chữ hiệu Remington. Lúc đầu bà gọi nhân vật nữ chính là "Pansy O'Hara", và "Tara" là "Fontenoy Hall". Bà cũng cân nhắc tới hai cái tên cho quyển tiểu thuyết là Tote The Weary Load hoặc Tomorrow Is Another Day.

Mitchell chỉ viết cho sự tiêu khiển của chính mình, với sự giúp sức của chồng bà và bà giữ cuốn tiểu thuyết đó bí mật với cả bạn bè của mình. Bà giấu những trang viết của mình dưới khăn tắm, phòng để đồ, che dưới trường kỷ và thậm chí dưới giường ngủ. Chương cuối cùng được viết trước tiên, và bà viết các chương còn lại một cách ngẫu nhiên không theo thứ tự. Chồng bà thường xuyên chỉnh sửa bản thảo đang ngày càng hoàn thiện để giữ cho bà tiếp tục. Vào năm 1929, khi mắt cá chân của bà đã hồi phục, phần lớn quyển sách đã được viết xong và bà cũng mất đi niềm say mê để hoàn thành tác phẩm văn chương của mình.

Mặc dù Mitchell vẫn thường nói các nhân vật trong Cuốn Theo Chiều Gió của bà không dựa trên bất cứ con người thực nào, những nhà nghiên cứu gần đây đã tìm thấy những điểm tương đồng với những người trong cuộc sống của bà, những người mà bà biết hoặc từng nghe nói tới.

Sự xuất bản

Mitchell chỉ sống như một nữ nhà báo bình thường ở Atlanta cho đến khi một người của nhà xuất bản Macmillan là Howard Latham ghé qua Atlanta vào năm 1935. Latham đang đi tìm một cây bút triển vọng ở Miền Nam, và một người bạn của Mitchell, vốn làm việc cho Latham, đã nhờ bà dẫn ông ta đi tham quan Atlanta. Latham rất chú ý tới Mitchell và hỏi bà liệu có từng viết một cuốn sách nào không. Mitchell ngập ngừng. Latham đã cầu xin bà: "Nếu bà đã từng viết một cuốn sách, vui lòng cho tôi xem trước tiên". Cuối ngày hôm đó, một người bạn của Mitchell khi nghe được đoạn đối thoại này đã cười phá lên: "Tưởng tượng xem, một người ngờ nghệch như Peggy lại viết một cuốn sách". Mitchell đã tức giận khi nghe lời phê bình này và đi về nhà để tìm những phong bì chứa các phần bản thảo rời rạc của bà. Sau đó bà đi tới khách sạn The Georgian Terrace, vừa kịp lúc Latham chuẩn bị rời khỏi Atlanta. "Đây", bà nói, "giữ nó trước khi tôi đổi ý".

Latham đã phải mua thêm một chiếc vali mới để chứa tập bản thảo khổng lồ này. Khi Mitchell về tới nhà, bà đã rất lo lắng về hành động thiếu suy nghĩ của mình và gởi một bức điện tín cho Latham: "Đã đổi ý, gởi trả tập bản thảo". Nhưng Latham đã đọc đủ để nhận ra đây sẽ là một trái bom tấn. Ông ta đã viết một bức thư cho bà và nói về sự thành công tiềm tàng của tác phẩm này. MacMillan gởi một tấm chi phiếu để khuyến khích bà hoàn thành cuốn tiểu thuyết này-bà vẫn chưa viết xong chương đầu tiên.. Bà đã hoàn thành tác phẩm của mình vào tháng 3.1936. Cuốn Theo Chiều Gió được xuất bản vào ngày 30.6.1936.

Sưu tầm THẾ GIỚI DANH NHÂN

Read More

Mary Shelley – Nhà văn Người Anh, Tác giả nổi tiếng

Mary Shelley – Nhà văn Người Anh, Tác giả nổi tiếng

Mary Wollstonecraft Shelley (30 tháng 8 năm 1797 – 1 tháng 2 năm 1851) là một nhà văn người Anh, bà nổi tiếng thế giới vì là tác giả của tiểu thuyết nổi tiếng: Frankenstein, or The Modern Prometheus, lại vừa là vợ của nhà thơ lãng mạn Percy Bysshe Shelley.

Tiểu sử

Mary Shelley (tên trước khi lấy chồng: Mary Wollstonecraft Godwin) sinh ở Somers Town, London, là con gái của William Godwin – là nhà triết học và nhà văn nổi tiếng ở Anh. Mẹ mất sau khi sinh Mary được 11 ngày nên bố phải gửi cho người khác nuôi, vì sau đó ông còn lấy vợ khác. Nhờ sự chỉ dẫn của bố nên Mary được học ở những trường tốt nhất thời đó. Mary gặp Percy Shelly ở cửa hàng sách của bố và sau đó Percy thường xuyên qua lại cửa hàng này. Mùa hè năm 1814 họ yêu nhau và cùng bỏ trốn sang Pháp. Đây là lần bỏ đi thứ hai của Percy Shelly. Lần thứ nhất ông cùng Harriet Westbrook bỏ nhà đi sang Edinburgh. Hai năm sau, khi người vợ thứ nhất của Percy chết, họ làm đám cưới. Mary và Percy có 4 đứa con nhưng 3 đứa chết khi còn nhỏ.

Năm 1818 Percy và Mary sang sống ở Ý. Percy cảm thấy hài lòng với người vợ thứ hai của mình, Mary có thể cảm nhận thơ ca và hiểu triết học của Percy, mặc dù Mary từ chối lời đề nghị của chồng chia sẻ tình yêu với một người bạn của ông. Mary hiểu rằng lòng chung thủy với những lý tưởng tình yêu của Percy luôn mâu thuẫn với niềm khát khao nội tại hướng tới một tình yêu chân chính như ông vẫn thường viết trong những tác phẩm thơ và triết học của mình. Năm 1822, Percy gặp nạn trên biển, con tim của ông được Mary mang theo mình cho đến hết đời.

Mary viết tiểu thuyết Frankenstein, or The Modern Prometheus khi bà mới 19 tuổi, in thành sách năm 1818. Đây là câu chuyện về chàng sinh viên Victor Frankenstein tạo ra một sinh vật từ nội tạng của người đã chết. Frankenstein làm cho sinh vật này trở nên sống động rồi đuổi đi. Sự lưu đày và lòng hận thù làm cho sinh vật này quyết định trả thù bằng cách giết chết vợ của người tạo ra mình và sau đó là giết chính Frankenstein.Mary Shelley đã lấy ý tưởng trong một lần đi nghỉ mát với Percy,nhà thơ Byron và bác sĩ John Polidori bên hồ Geneva,Thụy Sĩ.Byron đã đặt ra cuộc thi viết truyện kinh dị giữa bốn người.Trong một đêm đen đầy sấm chớp,Mary đã nằm mơ thấy một cảnh tượng mà sau này trở thành khung cảnh nổi tiếng của Frankenstein:Một chàng sinh viên đang quỳ gối trước một tạo vật mang hình dáng một người đàn ông ghép từ các bộ phận từ những cơ thể khác nhau.Và thế là Frankenstein ra đời.

Sau khi chồng mất, bà trở về Anh và viết tiếp 5 tiểu thuyết nữa, trong số này nổi tiếng nhất có The Last Man (1826) viết về sự diệt vong của loài người trong thế kỷ XXI vì một trận dịch bí ẩn. Ngoài tiểu thuyết, bà còn viết truyện, nhật ký và tiểu sử tự thuật. Mary Shelley mất ở London năm 1851.

Tác phẩm

·         History of a Six Weeks' Tour (1817)

·         Frankenstein or The Modern Prometheus (1818)

·         Valperga or The Life and Adventures of Castrussio, Price of Lucca (1823)

·         The Last Man (1826)

·         The Fortunes of Perkin Warbeck (1830)

·         Rambles in Germany and Italy in 1840, 1842 and 1843 (1844)

·         Perkin Warbeck (1830)

·         Lodore (1835)

·         Falkner (1837)

·         Holland (1817)

·         Rambles in Germany and Italy (1844)

Sưu tầm THẾ GIỚI DANH NHÂN

Read More

Lê Quý Đôn – Nhà thơ, Tác giả, Nhà bác học lớn của Việt Nam thời Phong Kiến

Lê Quý Đôn – Nhà thơ, Tác giả, Nhà bác học lớn của Việt Nam thời Phong Kiến

Lê Quý Đôn (chữ Hán: 黎貴惇, 2 tháng 8 năm 1726 – 11 tháng 6 năm 1784), tên thuở nhỏ là Lê Danh Phương, tự Doãn Hậu (允厚), hiệu Quế Đường (桂堂), là vị quan thời Lê Trung Hưng, cũng là nhà thơ và được mệnh danh là "nhà bác học lớn của Việt Nam trong thời phong kiến”.

Ở thế kỷ 18, các tri thức văn hóa, khoa học của dân tộc được tích lũy hàng ngàn năm tới nay đã ở vào giai đoạn súc tích, tiến đến trình độ phải hệ thống, phân loại. Thực tế khách quan này đòi hỏi phải có những bộ óc bách khoa, Lê Quý Đôn với học vấn uyên bác của mình đã trở thành người "tổng hợp" mọi tri thức của thời đại.

Tác phẩm của Lê Quý Đôn thống kê có tới 40 bộ, bao gồm hàng trăm quyển, nhưng một số bị mối mọt ăn mất.

Thân thế và sự nghiệp

Ông sinh ngày 5 tháng 7 năm Bính Ngọ (2 tháng 8 năm 1726) tại làng Diên Hà, huyện Diên Hà, trấn Sơn Nam, nay là thôn Đồng Phú thuộc xã Độc Lập, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình.

Ông là con trai cả của ông Lê Phú Thứ (sau đổi là Lê Trọng Thứ), đỗ Tiến sĩ năm Bảo Thái thứ 2 (Giáp Thìn, 1721) và làm quan trải đến chức Hình bộ Thượng thư, tước Nghĩa Phái hầu. Ông Lê Trọng Thứ sinh năm 1694 và có hiệu là Trúc Am. Tổ tiên vốn là họ Lý ở huyện Đông Ngàn, trấn Kinh Bắc. Vì tránh nạn nên gia đình ông dời về ở xã Vị Dương (nay là huyện Thái Thụy, Thái Bình). Về sau gia đình ông lại đến ngụ cư ở xã Diên Hà, huyện Hưng Hà cùng tỉnh. Mẹ Lê Quý Đôn tên Trương Thị Ích, là con gái thứ ba của Trương Minh Lượng, đỗ Tiến sĩ khoa Canh Thìn (1700), trải nhiều chức quan, tước Hoằng Phái hầu.

Ba lần đỗ đầu

Thuở nhỏ, Lê Quý Đôn là người ham học, thông minh, có trí nhớ tốt, được người đương thời coi là "thần đồng". Năm lên 5 tuổi, ông đã đọc được nhiều bài trong Kinh Thi. Năm 12 tuổi, ông đã học "khắp kinh, truyện, các sử, các sách của bách gia chư tử".

Năm Kỷ Mùi, ông theo cha lên học ở kinh đô Thăng Long. Năm 1743 (Quý Hợi, đời vua Lê Hiển Tông), ông dự thi Hương và đỗ đầu (Giải nguyên) lúc 18 tuổi. Sau khi đỗ Giải nguyên năm 1743, vì không muốn trùng tên với Nguyễn Danh Phương (1690 - 1751), một thủ lĩnh nông dân đang nổi lên chống triều đình, nên ông đã đổi tên là Lê Quý Đôn. Sau đó, ông cưới bà Lê Thị Trang ở phường Bích Câu làm vợ. Bà là con gái thứ 7 của Lê Hữu Kiều, Tiến sĩ khoa Mậu Tuất (1718).

Tuy đỗ đầu khoa thi Hương, nhưng thi Hội mấy lần ông đều không đỗ. Ông ở nhà dạy học và viết sách trong khoảng 10 năm (1743-1752). Sách Đại Việt thông sử (còn gọi là "Lê triều thông sử") được ông làm trong giai đoạn này (Kỷ Tỵ, 1749), ông lại dự thi Hội, và lần này thì đỗ Hội nguyên. Vào thi Đình, ông đỗ luôn Bảng nhãn. Vì kỳ thi này không lấy đỗ Trạng nguyên nên kể như cả ba lần thi ông đều đỗ đầu.

Làm quan

Sau khi đỗ đại khoa, năm Quý Dậu (1753),  Lê Quý Đôn được bổ làm Thị thư ở Viện Hàn lâm, rồi sung làm Toản tu quốc sử vào mùa xuân năm Giáp Tuất (1754).

Năm Bính Tý (1756), ông được cử đi thanh tra ở trấn Sơn Nam, phát giác "6, 7 viên quan ăn hối lộ". Tháng 5 năm đó, ông được biệt phái sang phủ Chúa coi việc quân sự (chức Tri Binh phiên). Ba tháng sau, ông được cử đi hiệp đồng các đạo Sơn Tây, Tuyên Quang, Hưng Hóa... rồi đem quân đi đánh quân của Hoàng Công Chất.

Năm Đinh Sửu (1757), ông được thăng làm Hàn lâm viện Thị giảng. Trong năm này ông viết Quần thư khảo biện.

Đi sứ nhà Thanh

Năm Kỷ Mão (1759), vua Lê Ý Tông mất, triều đình cử ông làm Phó sứ, tước Dĩnh Thành bá, để cùng với Trần Huy Mật, Trịnh Xuân Chú cầm đầu phái đoàn sang nhà Thanh (Trung Quốc) báo tang và nộp cống (1760).

“Tháng 11 năm Kỷ Mão, Cảnh Hưng thứ 20 (1759) sai các ông Chánh sứ Trần Huy Mật, Phó sứ Lê Quý Đôn, Trịnh Xuân Chú sang tuế cống nhà Thanh, thêm vào việc báo tang vua [Lê] Ý Tông. ”

— Đại Việt sử ký tục biên

Trên đường sang Yên Kinh (nay là Bắc Kinh), Lê Quý Đôn thấy các quan lại nhà Thanh có thói quen gọi đoàn sứ của Đại Việt là "di quan, di mục" (quan lại mọi rợ), ông lên tiếng phản đối, từ đấy họ mới gọi là "An Nam cống sứ". Việc đáng kể nữa trong chuyến đi sứ này đó là ông đã được các quan lớn triều Thanh như Binh bộ Thượng thư Lương Thi Chinh, Công bộ Thượng thư Quy Hữu Quang và nhiều nho thần khác tìm đến thăm.

Đặc biệt, khi đến làm lễ ở điện Hồng Lô, Lê Quý Đôn gặp đoàn sứ thần Triều Tiên do Hồng Khải Hi (洪启禧 - 홍계희) đứng đầu (còn có Triệu Vinh Tiến 趙榮進 và Lý Huy Trung 李徽中). Sau đó, ông đã làm thơ với họ và cho họ xem ba tác phẩm của mình là Thánh mô hiền phạm lục, Quần thư khảo biện và Tiêu Tương bách vịnh. Tài văn chương và ứng đáp của ông làm cho họ "phải tôn trọng", "phải khen ngợi".

Một trong số các bài thơ Lê Quý Đôn giao lưu với các sứ thần Triều Tiên:

“送朝鮮國使其一

 

異邦合志亦同方，

學術本從先素王。

完福共欣歌五善，

逸才偏愧乏三長。

側釐白錘交投贈，

端委洪疇覓表章。

信筆書黃終歉歉，

粲花清論過揄揚。

Tống Triều Tiên quốc sứ kỳ nhất

Dị bang hợp chí diệc đồng phương,

Học thuật bản tòng Tiên Tố Vương.

Hoàn phúc cộng hân ca ngũ thiện,

Dật tài thiên quý phạp tam trường.

Trắc ly, bạch trụy giao đầu tặng,

Đoan ủy, hồng trù mịch biểu chương.

Tín bút thư hoàng chung khiểm khiểm,

Xán hoa thanh luận quá du dương.

 

Tiễn sứ thần Triều Tiên kỳ 1

Khác bang nhưng hợp chí, cũng cùng một hướng,

Học thuật vốn cùng theo Tiên Tố Vương.

Cùng vui với cái phúc được trọn vẹn, ca lên bài ca ngũ thiện,

Riêng thẹn cho mình đem khoe tài năng mà lại không đủ tam trường.

Giấy trắc ly và giấy bạch trụy trao tặng lẫn nhau,

Phép đoan ủy và phép hồng trù tìm thấy ở biểu chương.

Thả sức viết văn sửa chữ, thật uyển chuyển,

Miệng tươi như hoa luận bàn, rõ ràng lại quá đề cao. ”

— Lê Quý Đôn

Biên soạn sách

Trở về nước (Nhâm Ngọ, 1762), ông được thăng chức Thừa chỉ Viện Hàn lâm, rồi làm Học sĩ ở Bí thư các để duyệt kỹ sách vở, Ngô Thì Sĩ giữ chức Chính tự. Sách Khâm Định Việt Sử Thông Giám Cương Mục viết rằng:

Bổ dụng Nguyễn Bá Lân và Lê Quý Đôn sung làm học sĩ trong Bí thư các, để duyệt kỷ sách vở, chọn người có văn học là bọn Ngô Thì Sĩ sung giữ chức chính tự trong các.

Năm Quý Mùi (1763), ông viết Bắc sứ thông lục. Trong khoảng thời gian 10 năm (1763-1772), Lê Quý Đôn nhiều lần được cử coi thi Hội.

Năm Giáp Thân (1764), ông dâng sớ xin thiết lập pháp chế, vì thấy một số quan lại lúc bấy giờ "đã quá lạm dụng quyền hành, giày xéo lên pháp luật", nhưng không được chúa nghe. Cũng trong năm đó, ông được cử làm Đốc đồng xứ Kinh Bắc, rồi đổi làm Tham chính xứ Hải Dương (Ất Dậu, 1765), song ông dâng sớ không nhận chức và xin về hưu.

Sách Khâm định Việt sử Thông giám cương mục viết rằng:

Tháng 6, mùa hạ. Lê Quý Đôn, tham chính Hải Dương bị bãi. Từ khi sang sứ nhà Thanh trở về nước, rồi bổ làm tham chính Hải Dương, Quý Đôn tự giãi bày chín tội, nhưng thực ra là tự kể công lao của mình.

Theo Phan Huy Chú, lời sớ đại khái rằng: "Tấm thân từng đi muôn dặm còn sống về được, lại gặp cảnh vợ chết, con thơ phiêu bạt chỗ giang hồ, thần thực không thích làm quan nữa, xin cho về làng". Được chấp thuận, ông trở về quê "đóng cửa, viết sách". Cũng theo Phan Huy Chú, năm 1760, cha vợ ông Đôn là Lê Hữu Kiều mất. Năm sau (1761), vợ ông Đôn là Lê Thị Trang (sinh năm 1733) cũng mất vì bệnh lao khi chưa đầy 30 tuổi, và đã có sáu con. Theo nhà nghiên cứu Bùi Hạnh Cẩn, Lê Quý Đôn từ quan là vì thấy nhà chúa mỗi ngày thêm sa đà vào các việc vui chơi, muốn bổ ông đi trấn cõi ngoài để không còn phải nghe những lời can ngăn của ông, chứ không hẳn là vì nỗi buồn riêng về vợ con.

Đầu năm Đinh Hợi (1767), chúa Trịnh Doanh qua đời, Trịnh Sâm lên nối ngôi. Nghe theo lời tâu của Nguyễn Bá Lân, chúa cho triệu Lê Quý Đôn về triều, phong làm chức Thị thư, tham gia biên tập quốc sử, kiêm Tư nghiệp Quốc tử giám, lên vua Lê Hiển Tông đọc. Tháng 9 năm đó, ông được cử làm Tán lý quân vụ trong đội quân của Nguyễn Phan (tước Phan Phái hầu) đi dẹp cuộc nổi dậy của Lê Duy Mật ở Thanh Hóa. Năm Mậu Tý (1768), ông làm xong bộ Toàn Việt thi lục, dâng lên chúa Trịnh. Năm Kỷ Sửu (1769), ông dâng khải xin lập đồn điền khẩn hoang ở Thanh Hóa.

Năm Canh Dần (1770), bàn đến công lao đánh dẹp, ông được thăng làm Hữu thị lang bộ Hộ kiêm Thiêm đô Ngự sử. Mùa thu năm ấy, ông và Đoàn Nguyễn Thục nhận lệnh đi khám duyệt hộ khẩu ở xứ Thanh Hóa. Xong việc trở về, ông tâu xin tha bớt các thuế thổ sản, thủy sản cho các huyện và thuế thân còn thiếu. Chúa Trịnh liền giao cho triều đình bàn và thi hành. Ít lâu sau, ông được thăng Tả thị lang bộ Lại. Khi lãnh trọng trách này, ông có tâu trình lên bốn điều, được chúa khen ngợi, đó là:

·         Sửa đổi đường lối bổ quan.

·         Sửa đổi chức vụ các quan.

·         Sửa đổi thuế khóa nhà nước.

·         Sửa đổi phong tục của dân.

Sách Khâm định Việt sử Thông giám cương mục viết rằng:

"Trước kia, Quý Đôn làm phó đô ngự sử, thường dùng số bạc đút lót trong khi xét kiện để dâng chúa Trịnh, bèn được thăng chức Hữu thị lang bộ Hộ. Đến nay, nhân khi khám xét hạt Thanh Hoa trở về, lại dâng hơn một ngàn lạng bạc đã ăn của đút, nên do chức Hữu thị lang bộ Hộ thăng lên chức này."

Năm Nhâm Thìn (1772), ông được cử đi điều tra về tình hình thống khổ của nhân dân và những việc nhũng lạm của quan lại ở Lạng Sơn.

Năm Quý Tỵ (1773) đại hạn, nhân đó ông tâu trình 5 điều, đại lược nói: "Phương pháp của cổ nhân đem lại khí hòa, dẹp tai biến, cốt lấy lễ mà cầu phúc của thần, lấy đức mà khoan sức dân". Chúa nghe theo, bổ ông làm Bồi tụng (Phó Tể tướng), giữ việc dân chính, kiêm quản cơ Hữu hùng, tước Dĩnh Thành hầu. Trong năm này, ông viết Vân đài loại ngữ.

Tháng 5, năm 1773, chúa Trịnh Sâm hạ lệnh cho Nguyễn Nghiễm, Nguyễn Phương Đĩnh và Lê Quý Đôn làm lại sổ hộ tịch, Quý Đôn kê cứu tra xét quá nghiêm khắc, nhân dân đều nghiến răng căm hờn, họ làm thư nặc danh dán ở cửa phủ chúa Trịnh xin bãi bỏ Quý Đôn đi mà dùng Ngũ Phúc, lời lẽ trong thư rất là khích thiết. Nhân đây, Trịnh Sâm thay đổi mệnh lệnh, cho Ngũ Phúc cùng Quý Đôn đều giữ công việc đôn đốc làm sổ. Ngũ Phúc xin thi hành theo điều lệ đời Cảnh Trị, đại để có nơi tăng, có nơi giảm, có nơi bình bổ vẫn như cũ. Số dân đinh hơi kém với ngạch đinh năm Bảo Thái, dân cũng cho là thuận tiện.

Tháng 10 năm Giáp Ngọ (1774), chúa Trịnh Sâm thân chinh mang quân đánh Thuận Hóa, Lê Quý Đôn được cử giữ chức Lưu thủ ở Thăng Long.

Đầu năm Ất Mùi (1775), tướng Hoàng Ngũ Phúc đánh chiếm được Thuận Hóa. Tháng 2 năm đó, chúa Trịnh trở về kinh, rồi thăng ông làm Tả thị lang bộ Lại kiêm Tổng tài Quốc sử quán.

Cũng trong năm đó xảy ra vụ Lê Quý Kiệt (con Lê Quý Đôn) đổi quyển thi với Đinh Thì Trung. Bị phát giác, cả hai đều bị tội. Vì là đại thần, Lê Quý Đôn được miễn nghị. Sách Khâm định Việt sử thông giám cương mục (Chính Biên, quyển thứ 44, tờ 27 và tờ 28) chép:

"Quý Kiệt con Quý Đôn. Kỳ đệ tứ khoa thi [thi Hội] này, Quý Kiệt cùng Đinh [Thì] Trung đổi quyển cho nhau để làm bài. Việc bị lộ, Đinh [Thì] Trung phải tội lưu đi Yên Quảng, Quý Kiệt phải trở về làm dân. Đinh [Thì] Trung nhân phát giác bức thư riêng của Quý Kiệt và cáo tố là do Quý Đôn chủ sự. Trịnh Sâm lấy cớ Quý Đôn là bậc đại thần, bỏ đi không xét, mà luận thêm tội Quý Kiệt, bắt giam cấm ở ngục ở cửa Đông".

Năm Bính Thân (1776), chúa Trịnh Sâm đặt ty trấn phủ ở Thuận Hóa. Lê Quý Đôn được cử làm Hiệp trấn Tham tán quân cơ, để cùng với Đốc suất kiêm Trấn phủ Bùi Thế Đạt tìm cách chống lại quân Tây Sơn. Tại đây, ông soạn bộ Phủ biên tạp lục. Ít lâu sau, ông được triệu về làm Thị lang bộ Hộ kiêm chức Đô ngự sử. Năm Mậu Tuất (1778), ông được cử giữ chức Hành tham tụng, nhưng ông từ chối và xin đổi sang võ ban. Chúa Trịnh chấp thuận, cho ông làm Tả hiệu điểm, quyền Phủ sự (quyền như Tể tướng, tạm coi việc phủ chúa), tước Nghĩa Phái hầu. Tháng 4 năm đó, Lê Thế Toại dâng bài khải công kích Lê Quý Đôn. Năm sau (1779), ông lại bị Hoàng Văn Đồng tố cáo, nên bị giáng chức. Tháng 7, năm 1779, thổ tù Hoàng Văn Đồng làm phản, triều đình sai Nguyễn Lệ, Nguyễn Phan đi đánh, Văn Đồng xin hàng. Sách Khâm định Việt sử Thông giám cương mục chép rằng:

"Văn Đồng cáo tố rõ tình trạng sách nhiễu của Quý Đôn và Xuân Hán. Lệ đem việc này tâu về triều, bọn Quý Đôn đều can tội, phải giáng chức".

Năm Tân Sửu (1781), ông lại được giữ chức Tổng tài Quốc sử quán.

Tháng 9 năm Nhâm Dần (1782), chúa Trịnh Sâm qua đời, Trịnh Cán được nối ngôi chúa. Chỉ vài tháng sau, quân tam phủ nổi loạn giết chết Quận Huy (Hoàng Đình Bảo), phế bỏ Trịnh Cán và Đặng Thị Huệ (vợ chúa Trịnh Sâm, mẹ Trịnh Cán), lập Trịnh Khải làm chúa. Nhớ lại hiềm riêng, Nguyễn Khản nói với chúa Trịnh Khải giáng chức Lê Quý Đôn.

Đầu năm Quý Mão (1783), ông nhận lệnh đi làm Hiệp trấn xứ Nghệ An. Ít lâu sau, ông được triệu về triều làm Thượng thư bộ Công.

Qua đời

Trong bối cảnh kiêu binh gây rối, triều chính rối ren, nhân dân đói khổ,... Lê Quý Đôn lâm bệnh nặng. Sau đó, ông xin về quê mẹ là làng Nguyễn Xá (huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam) để chữa trị, nhưng không khỏi. Ông mất ngày 14 tháng 4 năm Giáp Thìn niên hiệu Cảnh Hưng thứ 45 (tức 11 tháng 6 năm 1784), lúc 58 tuổi.

Thương tiếc, chúa Trịnh Tông (tức Trịnh Khải) đã đề nghị với vua Lê Hiển Tông cho bãi triều ba ngày, cử Bùi Huy Bích làm chủ lễ tang, đồng thời cho truy tặng Lê Quý Đôn hàm Công bộ Thượng thư. Đến khi vua Lê Chiêu Thống nắm quyền chính, ông được gia tặng tước Dĩnh quận công.

Con cái

Ông có bốn con trai: Lê Quý Kiệt, Lê Quý Châu, Lê Quý Tá và Lê Quý Nghị.

Tác phẩm

Theo GS. Dương Quảng Hàm, Lê Quý Đôn thật là một nhà bác học ở đời Lê mạt: một tay ông đã biên tập, trứ thuật rất nhiều sách. Tuy tác phẩm của ông đã thất lạc ít nhiều nhưng những bộ còn lưu lại cũng là một kho tài liệu để khảo cứu về lịch sử, địa dư và văn hóa của nước Việt... Có thể chia các tác phẩm chữ Hán của ông ra làm năm loại như sau:

1. Các sách bàn giảng về kinh, truyện

·         Dịch kinh phu thuyết (Lời bàn nông nổi về Kinh Dịch), gồm 6 quyển.

·         Thư kinh diễn nghĩa (Giảng nghĩa Kinh Thư), gồm 3 quyển, đã được khắc in, có tựa của tác giả đề năm 1772.

·         Xuân thu lược luận (Bàn tóm lược về Kinh Xuân Thu).

2. Các sách khảo cứu về cổ thư

·         Quần thư khảo biện (Xét bàn các sách), gồm 4 quyển, đã khắc in, có tựa của tác giả (đề năm 1757), của Chu Bội Liên (người nhà Thanh) và của Hồng Hải Hi (sứ Triều Tiên đề năm 1761).

·         Thánh mô hiền phạm lục (Chép về mẫu mực của các bậc thánh hiền), gồm 12 quyển, có tựa của Chu Bội Liên và Hồng Khải Hi đề năm 1761.

·         Vân Đài loại ngữ (Lời nói, chia ra từng loại, ở nơi đọc sách), gồm 4 quyển, viết năm 1773. Sách chia làm 9 mục, mỗi mục lại chia làm nhiều điều. Trong mỗi mục, tác giả trích dẫn các sách Trung Hoa (cổ thư, ngoại thư) nhiều quyển hiếm có, rồi lấy ý riêng của mình mà bàn. Xem sách này thì biết tác giả đã xem rộng đọc nhiều.

3. Các sách sưu tập thi văn

·         Toàn Việt thi lục (Chép đủ thơ nước Việt), gồm 20 quyển (theo Phan Huy Chú), nhưng hiện còn 15 quyển. Sách do ông phụng chỉ biên tập, dâng lên vua Lê Hiển Tông xem năm 1768. Trong sách sưu tập thơ của các thi gia Việt Nam từ đời Lý đến đời Hậu Lê... Đây là một quyển sách quý để khảo cứu về tiểu sử và tác phẩm của các thi gia.

·         Hoàng Việt văn hải (Bể văn ở nước Việt của nhà vua), là sách sưu tập các bài văn hay.

4. Các sách khảo về sử ký địa lý

·         Đại Việt thông sử (còn gọi là "Lê triều thông sử"), gồm 30 quyển (theo Phan Huy Chú), viết năm 1749. Đây là bộ sử được viết theo thể kỷ truyện (chỉ có phần Bản kỷ là chép theo lối biên niên) chép từ thời vua Lê Thái Tổ (Lê Lợi) đến vua Lê Cung Hoàng (theo Phàm lệ của tác giả). Tuy nhiên, hiện nay chỉ còn truyền lại mấy phần là:

·         Đế kỷ (2 quyển), chép từ năm Lê Lợi khởi nghĩa (1418) đến năm ông mất (1433).

·         Nghệ văn chí (1 quyển), chép về sách vở văn chương.

·         Liệt truyện (11 quyển), chép về các Hậu phi, Hoàng tử, Danh thần (đời vua Lê Thái Tổ) và Nghịch thần (từ cuối đời nhà Trần đến nhà Mạc).

·         Đại Việt sử ký tục biên (Nguyễn Hoàn, Lê Quý Đôn, Vũ Miên hợp soạn).

·         Bắc sứ thông lục (Chép đủ việc khi đi sứ sang Trung Quốc), 4 quyển, làm năm 1763. Trong sách ghi chép các công văn, thư từ, núi sông, đường sá, chuyện trò, đối ứng trong khi đi sứ (1760-1762).

·         Phủ biên tạp lục (chép lẫn lộn về chính trị cõi biên thùy), gồm 6 quyển, làm khi tác giả được cử làm Hiệp trấn Tham tán quân cơ ở phủ Thuận Hóa (1776). Trong sách biên chép khá tường tận xã hội xứ Đàng Trong (nhất là xứ Thuận Hóa và xứ Quảng Nam) ở thế kỷ 18.

·         Kiến văn tiểu lục (Chép vặt những điều thấy nghe), gồm 12 quyển, có tựa của tác giả đề năm 1777. Đây là tập bút ký nói về lịch sử và văn hóa Việt Nam từ đời Trần đến đời Lê. Trong sách, tác giả đã đề cập tới nhiều lĩnh vực thuộc chế độ các vương triều Lý, Trần, từ thành quách núi sông, đường sá, thuế má, phong tục tập quán, sản vật, mỏ đồng, mỏ bạc và cách khai thác cho tới các lĩnh vực thơ văn, sách vở...

·         Âm chất văn chú, gồm 2 quyển, đã khắc in, chép các bài huấn chú của các nhà ở Trung Quốc, có kèm theo lời đính chính của tác giả.

·         Lịch đại danh thần ngôn hành lục, gồm 2 quyển, chép công việc của các danh thần các triều.

5. Thơ văn

·         Liên châu thi tập, gồm 4 quyển, chép thơ của Lê Quý Đôn cùng các thi gia khác, và những bài trả lời của các thi sĩ nhà Thanh và Cao Ly làm khi ông đi sứ sang Trung Quốc.

·         Quế Đường thi tập (Tập thơ Quế Đường), gồm 4 quyển

·         Quế Đường văn tập (tập văn Quế Đường), gồm 3 quyển.

Về văn Nôm, hiện nay chỉ còn:

·         Bài thơ thất ngôn bát cú "Rắn đầu biếng học".

·         Bài kinh nghĩa: "Vãng chi nhữ gia, tất kính tất giới, vô vi phu tử" (Mày về nhà chồng phải kính răn, chớ trái ý chồng).

·         Bài văn sách hỏi về câu "Lấy chồng cho đáng tấm chồng, bõ công tô điểm má hồng răn đen".

·         Bài kinh nghĩa: "Mẹ ơi con muốn lấy chồng".

·         Bài "khải" viết bằng văn xuôi chép trong Bắc sứ thông lục.

Tuy nhiên trừ bài "khải" ra, theo PGS. Nguyễn Thạch Giang, các bài Nôm còn lại đều không chắc là của ông.

Nhận xét

Lê Quý Đôn là một "nhà bác học ham đọc, ham biết và ham viết", là "một nhà bác học có kiến thức hết sức uyên bác và đa dạng". Điều đó đã được nhà sử học Phan Huy Chú nói đến từ những năm đầu của thế kỷ 19, trích:

"Ông có tư chất khác đời, thông minh hơn người mà (vẫn) giữ tính nết thuần hậu, lại chăm học không biết mỏi. Tuy đỗ đạt vinh hiển, tay vẫn không rời quyển sách. Bình sinh (ông) làm sách rất nhiều. Bàn về kinh sử thì sâu sắc, rộng rãi, mà nói về điển cố thì đầy đủ rõ ràng. Cái sở trường của ông vượt hơn cả, nổi tiếng trên đời. Văn thơ ông làm ra gọi là Quế đường tập có mấy quyển" (trong "Nhân vật chí").

"Ông là người học vấn rộng khắp, đặt bút thành văn. Cốt cách thơ trong sáng. Lời văn hồn nhiên..., không cần suy nghĩ mà trôi chảy dồi dào như sông dài biển cả, không chỗ nào không đạt tới, thật là phong cách đại gia" (trong "Văn tịch chí").

Xét góc cạnh khác, theo Giáo sư Văn Tân thuộc Viện Sử học (Việt Nam), Lê Quý Đôn còn là:

·         Một nhà trí thức muốn có những cải cách trong xã hội Việt Nam.

·         Một nhà chính trị quan tâm đến nhân dân, gần gũi nhân dân, và hiểu những mong muốn của nhân dân.

·         Một nhà trí thức có tư tưởng tự tôn và tự hào dân tộc.

Tuy nhiên, là một nho sĩ trung thành với họ Trịnh, và ý hệ thức của Lê Quý Đôn là ý thức hệ của giai cấp phong kiến hồi thế kỷ 18, nên trong đời ông, ông đã từng đi đánh dẹp các đội quân nổi dậy chống lại triều đình Lê-Trịnh.

Giai thoại văn học

Có một số giai thoại kể về Lê Quý Đôn, đáng chú ý có chuyện Rắn đầu biếng học:

Người ta kể rằng, một hôm, Tiến sĩ Vũ Công Trấn đến thăm Tiến sĩ Lê Phú Thứ là người bạn cùng đỗ Tiến sĩ khoa Giáp Thìn 1724 (sau đổi là Lê Trọng Thứ). Nghe con bạn là Lê Quý Đôn còn trẻ mà đã hay chữ nên ông Trấn lấy đầu đề "Rắn đầu biếng học" để thử tài. Ít phút sau, Lê Quý Đôn đã làm xong bài thơ dưới đây:

Chẳng phải liu điu vẫn giống nhà!

Rắn đầu biếng học lẽ không tha

Thẹn đèn hổ lửa đau lòng mẹ,

Nay thét mai gầm rát cổ cha.

Ráo mép chỉ quen tuồng lếu láo,

Lằn lưng cam chịu vết roi da.

Từ nay Trâu Lỗ xin siêng học,

Kẻo hổ mang danh tiếng thế gia!

Bài thơ đúng vần, đúng luật, rất hợp đầu đề, mà ý tứ lại cao kỳ. Đặc biệt, mỗi câu có tên một loài "rắn".

Các công trình gắn liền với tên tuổi của Lê Quý Đôn

Tên Lê Quý Đôn được dùng để đặt tên cho nhiều trường học, nhiều đường phố ở khắp nước Việt Nam như:

·         Trường Đại học Kỹ thuật Lê Quý Đôn ở Hà Nội

·         Trường Trung học phổ thông Lê Quý Đôn, Thành phố Hồ Chí Minh

·         Trường THPT Lê Quý Đốn − TP Cẩm Phả Quảng Ninh

·         Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn - Điện Biên

·         Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn - Lai Châu

·         Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn - Quảng Trị

·         Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn - Đà Nẵng

·         Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn - Bình Định

·         Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn - Khánh Hòa

·         Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn - Ninh Thuận

·         Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn - Bà Rịa-Vũng Tàu

·         Trường THPT Lê Quý Đôn - Hải Phòng

·         Trường THPT Lê Quý Đôn - Tp Tam Kỳ, Quảng Nam

·         Trường THPT Lê Quý Đôn - Hà Tĩnh

·         Trường THPT Lê Quý Đôn - Thái Bình

·         Trường THPT Lê Quý Đôn - Hòa Bình

·         Trường THPT Lê Quý Đôn - Tp Biên Hòa, Đồng Nai

·         Trường THPT Lê Quý Đôn - quận Đống Đa, Hà Nội

·         Trường THPT Lê Quý Đôn - quận Hà Đông, Hà Nội

·         Trường THCS Lê Quý Đôn - quận Cầu Giấy, Hà Nội

·         Trường THCS Lê Quý Đôn - Tp Vị Thanh, Hậu Giang

·         Trường THPT Lê Quý Đôn - Tx Ngã Bảy, Hậu Giang

·         Trường THPT Lê Quý Đôn - Long An

·         Trường THPT Lê Quý Đôn - Đắk Nông

·         Trường THPT Lê Quý Đôn - Bắc Ninh

·         Trường THCS Lê Quý Đôn - Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh

·         Trường THCS Lê Quý Đôn - Tp Bắc Giang, Bắc Giang

·         Trường THCS Lê Quý Đôn - Hải Dương

·         Trường THCS Lê Quý Đôn - Tp Sóc Trăng, Sóc Trăng

·         Trường THCS Lê Quý Đôn - Lào Cai

·         Trường THCS Lê Quý Đôn - huyện Ý Yên, Nam Định

·         Trường THCS Lê Quý Đôn - huyện Mộc Châu, Sơn La

·         Trường Tiểu học Lê Quý Đôn, Tp Mỹ Tho, Tiền Giang

·         Phố Lê Quý Đôn ở Tp Uông Bí

·         Phố Lê Quý Đôn ở Tp Hạ Long

·         Phố Lê Quý Đôn ở Tx Quảng Yên

·         Phố Lê Quý Đôn, phường Bạch Đằng, quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội.

·         Phố Lê Quý Đôn, quận 3, thành phố Hồ Chí Minh.

·         Phố Lê Quý Đôn, phường Trần Lãm, thành phố Thái Bình, tỉnh Thái Bình.

Nguồn WIKIPEDIA

Read More