Ivan Sergeyevich Turgenev – Nhà văn, nhà soạn kịch nổi tiếng người Nga thế kỷ 19

 Ivan Sergeyevich Turgenev – Nhà văn, nhà soạn kịch nổi tiếng người Nga thế kỷ 19

Ivan Sergeyevich Turgenev (tiếng Nga: Иван Сергеевич Тургенев, phiên âm tiếng Việt: Tuốc-ghê-nhép) (9 tháng 11 năm 1818 - 3 tháng 9 năm 1883) là một nhà văn và nhà soạn kịch nổi tiếng của Nga thế kỉ 19. Tiểu thuyết Cha và con (Отцы и Дети) của ông được coi là một trong những tác phẩm lớn nhất thế kỉ 19.

Tiểu sử

Ivan Turgenev sinh ngày 9 tháng 11 (lịch cũ ngày 28 tháng 10) năm 1818 trong một gia đình quý tộc ở Oryol thuộc Đế quốc Nga. Cha ông, Sergei Nikolaevich Turgenev, là một đại tá kỵ binh trong quân đội Nga Hoàng, ông mất năm Ivan 16 tuổi, mẹ của Turgenev là bà Varvara Petrovna Lutovinova, một phụ nữ có học, thông minh, chăm lo đến việc học hành của con cái nhưng đối xử tàn nhẫn, khắc nghiệt với nông nô. Hình ảnh bà mẹ khó tính ấy đã khắc sâu trong tâm khảm ông và được ông thể hiện trong nhiều tác phẩm sau này.

Bước vào đại học, Turgenev học năm đầu tiên tại Đại học Moskva sau đó chuyển đến Đại học Sankt-Peterburg để học văn học Nga và ngữ văn. Thời gian này ông bắt đầu làm thơ hoặc văn và những câu chuyện như người ăn xin... Đến năm 1938 Ivan được gửi tới Đại học Berlin để học triết học (đặc biệt là triết học Hegel) và lịch sử. Ở đây ba năm, ông có dịp làm quen với nhiều nhà văn, nhà triết học trẻ tuổi nổi tiếng như Stankevic, Bakunin...

Năm 1841, nhà văn trở về nước. Năm 1842 bảo vệ luận án tiến sĩ ở Petersburg. Ước mơ trở thành một giáo sư triết học những không được hành nghề vì có nhiều tư tưởng tiến bộ.

Từ 1847, ông ra nước ngoài cho đến cuối đời. Tháng 11 năm 1850, mẹ mất, ông trở về để tang. Nhờ đó mà ông được thừa kế một gia sản lớn, có điều kiện đi du lịch và sáng tác. Ông là một người yêu Tổ quốc, có tư tưởng tự do chủ nghĩa nhưng sợ bão táp cách mạng, sợ đổ máu, nhưng vẫn ôm khát vọng giải phóng nhân dân Nga khỏi chế độ chuyên chế. Trong Thư gửi Gogol ông từ bỏ ý định trở thành nhà triết học mà say mê văn học.

Turgenev chưa từng cưới vợ tuy rằng ông có con với một trong số những nông nô của gia đình. Ông là người ít lời, thận trọng và nói chuyện nhẹ nhàng. Bạn văn thân thiết của Ivan là Gustave Flaubert, trong khi quan hệ của ông với những nhà văn lớn của Nga cùng thời như Lev Tolstoy và Fyodor Dostoevsky lại khá căng thẳng vì sự đối kháng về quan điểm, Turgenev là người có tư tưởng thân phương Tây trong khi Tolstoy và Dostoevsky lại là hai người thân Xla-vơ.

Thời gian cuối đời Turgenev không sống ở Nga mà ông thường qua lại giữa Baden-Baden, một thành phố nhỏ ở Đức, và Paris. Ivan Turgenev qua đời tại Bougival ở gần Paris ngày 4 tháng 9 năm 1883 do ung thư cột sống. Ngày 1 tháng 10 năm 1883 thi hài ông được đưa từ Paris về nước và an táng tại nghĩa trang Voncovo, St.Peterburg ngày 9 tháng 10 năm 1883. Sau khi mất bộ não của nhà văn đã được đem cân thử và nó nặng tới 2021 gram. Hành tinh 3323 Turgenev đã được đặt theo tên của ông.

Sự nghiệp

Ivan Turgenev tập sáng tác văn học từ khá sớm. Năm 1846, ông viết truyện ký đầu tiên nhưng tên tuổi của ông chỉ thực sự được biết đến sau tập 25 truyện ngắn Bút ký người đi săn (Записки охотника) được sáng tác trong khoảng thời gian từ 1847 đến 1852. Được sáng tác trong những cuộc đi săn của nhà văn ở điền trang Spasskoye, tập sách nói về thiên nhiên nước Nga và cuộc sống, phẩm chất của những người nông nô bằng phong cách viết theo chủ nghĩa hiện thực của Turgenev và phản ánh tư tưởng chống chế độ nông nô của ông.

Năm 1852, sau bài điếu văn viếng lễ tang Gogol, ông bị bắt giam gần một tháng và đưa về quản thúc ở trang trại hơn một năm. Tại đây ông viết Mumu (1954), tố cáo chế độ nông nô. Năm 1854 nhà văn bắt đầu chuyển sang sống ở nước ngoài và cho ra đời những cuốn tiểu thuyết đề cập đến số phận trí thức quý tộc như: Rudin (Рудин) (1856), Tổ quý tộc (Дворянское гнездо) (Dvarjanskoje Gnezdo, 1859). Năm 1860 và 1862 Turgenev cho xuất bản hai tác tiểu thuyết xuất sắc nhất của ông, đều viết về cuộc sống Nga trước ngày chế độ nông nô sụp đổ. Đêm trước (Накануне) (Nakanune, 1860), tác phẩm đầu tiên thể hiện hình ảnh người trí thức bình dân, dân chủ trong văn học Nga. Điều này thể hiện rõ nhất trong Cha và con (Отцы и дети). Bên cạnh tiểu thuyết, Turgenev còn sáng tác kịch và truyện ngắn, tác phẩm lớn cuối cùng của ông là Thơ văn xuôi (Stikhotverenja v Proze, 1878 - 1882) gồm các bài ký ngắn, trữ tình.

Ivan Turgenev được coi là một trong những nhà văn lớn nhất nước Nga thế kỉ 19, các tác phẩm của ông thường được so sánh với các tác phẩm của hai nhà văn lớn cùng thời là Lev Tolstoy và Fyodor Dostoevsky.

THẾ GIỚI DANH NHÂN ghi nhận - www.danhnhan.net

Read More

Trần Huy Liệu – Nhà văn, Nhà hoạt động cách mạng, Nhà sử học, Nhà báo Việt Nam

Trần Huy Liệu – Nhà văn, Nhà hoạt động cách mạng, Nhà sử học, Nhà báo Việt Nam

 

Trần Huy Liệu (5 tháng 11 năm 1901 – 28 tháng 7 năm 1969) là một nhà văn, nhà hoạt động cách mạng, nhà sử học, nhà báo Việt Nam. Ông từng giữ nhiều vị trí lãnh đạo cấp cao (như Bộ trưởng Bộ Tuyên truyền) trong chính phủ đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Ông là chủ tịch đầu tiên của Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, Viện sĩ Viện Hàn lâm Khoa học Đông Đức.

Tiểu sử

Ông quê ở làng Vân Cát, xã Kim Thái, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định. Ông có bút danh chính là Nam Kiều và nhiều bút hiệu khác như Đẩu Nam, Hải Khách, Côi Vị, Ẩm Hân Kiếm Bút.

Thuở nhỏ ông học thầy Bùi Trình Khiêm ở Nam Định, Hà Nội. Từ năm 1924, ông vào Nam công tác với các báo Nông cổ mín đàm, Rạng đông, làm chủ bút tờ Đông Pháp thời báo. Tháng 6 năm 1927 ông bị Pháp bắt, kết án tù vì có chân trong các tổ chức yêu nước.

Trần Huy Liệu có một người vợ chính thức và bốn người con. Ngoài ra, ông có một người vợ không chính thức và một người con nữa với bà. Người vợ không chính thức dù có con, em tham gia bộ đội và ủng hộ rất nhiều cho kháng chiến, bà vẫn bị quy địa chủ tại Cuộc cải cách ruộng đất năm 1954, giam giữ đến gần chết vì lao phổi.

Tham gia hoạt động chính trị

Năm 1928 ông thành lập Cường học thư xã chuyên xuất bản sách cổ võ tinh thần yêu nước, nâng cao dân trí.

Cũng trong năm này, ông tham gia nhập Việt Nam Quốc dân đảng và tổ chức đảng bộ trong Nam giữ cương vị Bí thư kỳ Nam bộ.

Rồi bị Pháp bắt vào khoảng tháng 8 năm 1928, bị kết án 5 năm tù và đày ra Côn Đảo. Trong tù, vì tiếp xúc với người cộng sản ông tiếp thu chủ nghĩa cộng sản, tuyên bố li khai Quốc dân đảng, tự nguyện đứng vào hàng ngũ những người cộng sản.

Năm 1935, ông ra tù, bị trục xuất về miền Bắc.

Từ năm 1936, ông được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương, tích cực hoạt động cho đảng.

Tháng 10 năm 1939 lại bị bắt đày đi Sơn La, Bá Vân, Nghĩa Lộ. Đến tháng 3 năm 1945, tham gia phá trại giam Nghĩa Lộ, vượt ngục trở về Hà Nội làm công tác cách mạng.

Tham gia chính phủ cách mạng

Trong thời gian Cách mạng Tháng Tám ông giữ những cương vị quan trọng mặc dù ông chưa bao giờ làm Ủy viên Ban chấp hành Trung ương Đảng.

Tháng 8 năm 1945, ông dự Đại hội Quốc dân ở Tân Trào và được bầu làm Phó chủ tịch Ủy ban dân tộc giải phóng (có vai trò như Chính phủ cách mạng lâm thời lúc đó). Ông là người soạn Quân lệnh số 1 phát lệnh Tổng khởi nghĩa toàn quốc dẫn đến Cách mạng Tháng Tám thắng lợi rồi làm Bộ trưởng Bộ Tuyên truyền (nay là Bộ Thông tin và Truyền thông trong Chính phủ lâm thời.

Ngày 25 tháng 8 năm 1945 ông thay mặt Chính phủ cùng với Nguyễn Lương Bằng và Cù Huy Cận vào kinh đô Huế chấp nhận sự thoái vị và nhận ấn tín của vua Bảo Đại.

Sau đó, ông lần lượt giữ các chức vụ: Bộ trưởng Bộ Tuyên truyền và Cổ động (đổi tên từ Bộ Tuyên truyền), Chính trị Cục trưởng trong Quân sự Ủy viên hội, Bí thư Tổng bộ Việt Minh, Chủ tịch Hội Văn hóa cứu quốc, Ủy viên thường trực Quốc hội, Phó chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Xã hội Việt Nam, Phó chủ tịch Hội Hữu nghị Việt Trung.

Trong thời gian kháng chiến chống Mỹ ông tham gia công tác Quốc hội, làm Chủ nhiệm Ủy ban Thống nhất của Quốc hội.

Câu chuyện anh hùng Lê Văn Tám

Trong bài viết đăng trên tạp chí Xưa và Nay số ra tháng 10 (năm 2009), giáo sư sử học Phan Huy Lê nói rằng ông đã được ông Trần Huy Liệu, Viện trưởng Viện sử học và cũng là Bộ trưởng Tuyên truyền hồi thập niên 1940 kể cho nghe nhân vật Lê Văn Tám là do ông Liệu dựng lên để cổ vũ tinh thần chiến đấu của người Việt. Ông Phan Huy Lê cũng nói rằng ông Trần Huy Liệu đã nói với ông và hai người khác trong một cuộc gặp: Sau này khi đất nước yên ổn, các anh là nhà sử học, nên nói lại giùm tôi, lỡ khi đó tôi không còn nữa.

Tuy nhiên, theo nhà nghiên cứu Lý Châu Hoàn, ngoài câu chuyện tự kể này thì ông Phan Huy Lê không đưa ra được bằng chứng xác thực cho sự phủ định nhân vật Lê Văn Tám mà ông nêu ra. Mặt khác, lời kể của Phan Huy Lê cũng bị chỉ ra là có mâu thuẫn lớn: ông Trần Huy Liệu làm bộ trưởng Bộ Tuyên truyền trong giai đoạn cuối 1945 - đầu 1946, khi đó ông Phan Huy Lê chỉ là một đứa trẻ chưa đầy 12 tuổi, không thể có chuyện ông Trần Huy Liệu lại tiếp đón ông Phan Huy Lê, gọi ông là "nhà sử học" và còn kể cho ông chuyện quan trọng như vậy. Ông Phan Huy Lê cũng đã nhầm lẫn giữa 2 trận đánh kho Thị Nghè (trận đánh kho của Lê Văn Tám diễn ra vào ngày 17/10/1945, còn trận đánh của công nhân nhà máy đèn Chợ Quán diễn ra ngày 1/1/1946, đây là hai trận đánh khác nhau). Ông Lý Châu Hoàn đã đăng bài phân tích, đưa ra các bằng chứng bác bỏ lời kể của ông Phan Huy Lê và chứng minh Lê Văn Tám là có thực, bao gồm các tài liệu thời kỳ đó cũng như lời kể của nhân chứng địa phương và đề nghị ông Phan Huy Lê đối chất Nhà nghiên cứu Nguyễn Văn Thịnh còn tìm ra nhân chứng là ông Hồ Thanh Điền, từng là đội viên Thanh niên Tiền phong đoàn Trần Cao Vân, sau thuộc Chi đội 13 (tiền thân của trung đoàn 300), khẳng định Lê Văn Tám có thật: "Lúc đó đơn vị tôi đóng quân ở Trung Chánh. Ngay sớm hôm sau khi cháy kho xăng Thị Nghè, Nguyễn Thanh Hùng là chiến sĩ của tiểu đội tôi, nhà ở Đa Kao, chạy về báo tin: Thằng Tám trong xóm nhà tui là người đốt kho xăng hồi hôm đó!". Ông Phạm Văn Đông là đồng đội, nhà ở 22/3 Hồ Văn Đại, TP. Biên Hòa thường xuyên nghe ông Điền kể chuyện này. Những năm sau đó, không thấy ông Phan Huy Lê nhắc lại chuyện này trên báo chí.

Hoạt động nghiên cứu khoa học lịch sử

Từ năm 1953, ông chuyển sang công tác nghiên cứu khoa học, làm Trưởng ban Ban nghiên cứu Văn Sử Địa trực thuộc Trung ương Đảng cho đến năm 1959.

Sau đó ông lần lượt đảm nhiệm các chức vụ Viện trưởng đầu tiên của Viện Sử học, Phó chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Xã hội Việt Nam.

Ông để lại 290 công trình nghiên cứu và các bản hồi ký là một di sản đồ sộ, ông đã có những cống hiến xuất sắc cho nền sử học đất nước, trong đó cuốn sách "Lịch sử 80 năm chống Pháp" đã đem lại vinh quang cho ông, tác phẩm được đưa vào làm sách giáo khoa trong các trường Đại học. Ông được bầu làm Chủ tịch đầu tiên của Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam.

Ngày 28 tháng 7 năm 1969 ông mất tại Hà Nội, thọ 68 tuổi, an táng tại khu A Nghĩa trang Văn Điển, Hà Nội. Năm 1986 hài cốt của ông được chuyển về nghĩa trang Mai Dịch,

Vinh danh

Trần Huy Liệu được bầu làm Viện sĩ Thông tấn do Viện Hàn lâm khoa học Cộng hòa dân chủ Đức là được nhà nước Cộng hòa Dân chủ Đức tặng thưởng Huân chương khoa học Humboldt.

Năm 1996, các công trình về Lịch sử của Trần Huy Liệu được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt đầu tiên.

Tên của ông đặt cho một con đường ở khu vực phường Giảng Võ, quận Ba Đình, Hà Nội; một con đường tại phường Trường Thi, thành phố Nam Định; một con đường ở huyện Mường La, tỉnh Sơn La và một con đường tại quận Phú Nhuận, thành phố Hồ Chí Minh, một con đường tại Quận Kiến An, Hải Phòng. Sau này con trai ông là nhà văn Trần Trường Chiến đã viết về ông trong tác phẩm "Trần Huy Liệu - Cõi người".

Các tác phẩm chính

·         Một bầu tâm sự (1927)

·         Ngòi bút sắc (1927)

·         Hiến thân vì nước (1928)

·         Ngục trung ký sự (1927)

·         Anh hùng yêu nước (1928)

·         Câu chuyện chung (1928)

·         Thái Nguyên khởi nghĩa

·         Ba người anh kiệt nước Ý

·         Lịch sử Thủ đô Hà Nội (1960)

·         Nguyễn Trãi (1969)

·         Lê Văn Tám

·         Hồi ký Trần Huy Liệu – Nhà xuất bản KHXH và Viện Sử học – 1991

·         Lịch sử 80 năm chống Pháp (3 tập: tập I 1956, tập II 1959 và tập III 1960)

·         Sơ thảo lịch sử cách mạng cận đại Việt Nam (1950 – 1951)

·         Tài liệu tham khảo lịch sử cận đại Việt Nam (1954 – 1958, 12 tập).

 

Sưu tầm THẾ GIỚI DANH NHÂN

 

Read More

Thanh Hải – Nhà thơ, Tác giả nổi tiếng với bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ”

Thanh Hải – Nhà thơ, Tác giả nổi tiếng với bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ”

Thanh Hải (1930-1980), tên thật Phạm Bá Ngoãn là một trong những ngòi bút tiêu biểu của Cách mạng Việt Nam.

Tiểu sử

Nhà thơ Thanh Hải sinh ngày 4 tháng 11 năm 1930 tại xã Phong Bình, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế.

Ông xuất thân trong một gia đình trí thức, nhưng nghèo. Cha ông làm nghề dạy học, mẹ ông là nông dân. Ông là anh cả trong gia đình gồm ba anh em. Hai em của ông là Phạm Bá Chất và Phạm Bá Liên đều đóng góp cho cách mạng nhưng không được nhắc đến nhiều như người anh của mình. Ông là người con yêu gia đình, một nhà thơ yêu nước vì cuộc sống nên khi Thanh Hải 17 tuổi, ông đã tham gia cách mạng ở huyện Hương Thủy làm chính trị viên Đoàn Văn công Thừa Thiên Huế.

Vào năm 1954 - 1964, ông ở lại quê hương hoạt động, làm cán bộ tuyên huấn tỉnh. Trong các năm 1964 - 1967, ông phụ trách báo Cờ giải phóng của thành phố Huế. Sau đó, ông làm Ủy viên chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam, Chi hội phó chi Hội văn nghệ giải phóng Bình Trị Thiên.

Từ sau năm 1975, ông làm Tổng thư ký Hội Văn nghệ Bình Trị Thiên, đồng thời là Ủy viên thường vụ Hội Liên hiệp văn học nghệ thuật Việt Nam, Ủy viên Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam.

Sống được 5 năm trong hòa bình thì ông bị bệnh hiểm nghèo xơ gan cổ trướng, phải nằm Bệnh viện Trung ương Huế. Khi đó, ông viết bài thơ Mùa xuân nho nhỏ. Chẳng bao lâu sau khi viết bài thơ này, ông qua đời vào ngày 15 tháng 12 năm 1980. Bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ" được in trong tập thơ "Huế mùa xuân".

Tác phẩm

Trong suốt 50 năm cuộc đời của ông, Thanh Hải có 5 tập thơ:

·         Những đồng chí trung kiên (1962)

·         Huế mùa xuân (tập 1-1970, tập 2-1975) tập thơ

·         Mùa xuân nho nhỏ (11/1980) (được nhạc sĩ Trần Hoàn phổ nhạc tháng 12/1980)

·         Ánh Mắt (1956)

·         Mưa xuân đất này (1982) tập thơ

Nhận xét

Nhà nghiên cứu văn học Trần Hữu Tá viết:

“Cuộc đấu tranh bền bỉ, anh dũng của nhân dân miền Nam của nhân dân Thừa Thiên, là nguồn cảm hứng chủ yếu của thơ Thanh Hải. Sau năm 1975, thơ ông càng chín hơn. Bài "Mùa xuân nho nhỏ" (1980, làm trên giường bệnh trước khi mất không lâu) là thành công tiêu biểu hơn cả.

Nói chung, thơ ông chân thật, bình dị, đôn hậu và chân thành. Đối với nền thơ chống Mỹ của miền Nam, Thanh Hải là một trong những cây bút có nhiều đóng góp...”

— Trần Hữu Tá

Giải thưởng

·         Giải thưởng văn học Nguyễn Đình Chiểu (1965)

·         Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật (đợt 2, năm 2000, truy tặng)

·         Giải nhất cuộc thi thơ của tuần báo Thống nhất (1959).

·         Giải nhì cuộc thi thơ của tuần báo Thống nhất (1962).

Sưu tầm THẾ GIỚI DANH NHÂN

Read More