Lê
Anh Xuân (1940-1968) là một nhà thơ Việt Nam. Ông được Nhà nước Việt Nam truy tặng
Giải thưởng Nhà nước và danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân vì những
đóng góp của mình.
Thân thế
Ông
tên thật là Ca Lê Hiến, sinh ngày 5 tháng 6 năm 1940 tại thị xã Bến Tre, nguyên
quán ở xã Tân Thành Bình, huyện Mỏ Cày (nay thuộc huyện Mỏ Cày Bắc), tỉnh Bến
Tre. Cha ông là giáo sư Ca Văn Thỉnh, một nhà giáo, nhà nghiên cứu văn học. Các
thành viên trong gia đình ông cũng đều là những nhà giáo, nghệ sĩ được biết tới.
Anh trai ông là nhạc sĩ Ca Lê Thuần, em gái là nữ đạo diễn Ca Lê Hồng - nguyên
hiệu trưởng trường Nghệ thuật Sân khấu II Thành phố Hồ Chí Minh, em trai là họa
sĩ Ca Lê Thắng.
Sự
nghiệp
Ông
sớm tiếp xúc với văn thơ từ nhỏ, năm 12 tuổi bắt đầu vừa học văn hóa, vừa học
việc ở nhà in Trịnh Đình Trọng thuộc Sở Giáo dục Nam Bộ trong chiến khu.
Năm
1954, ông theo gia đình tập kết ra Bắc, học ở các trường học sinh miền Nam, Trường
phổ thông trung học Nguyễn Trãi (Hà Nội), rồi vào học khoa Sử, Đại học Tổng hợp
Hà Nội. Bài thơ đầu tiên ra mắt bạn đọc, Nhớ mưa quê hương với dòng cảm xúc
thương nhớ da diết miền Nam, đã chiếm được cảm tình của độc giả và đoạt giải
nhì trong cuộc thi thơ năm 1960 của tạp chí Văn nghệ. Tốt nghiệp đại học, Lê
Anh Xuân được giữ lại làm cán bộ giảng dạy ở khoa Sử và được cử đi nghiên cứu
sinh ở nước ngoài nhưng ông từ chối để trở về quê hương chiến đấu.
Cuối
năm 1964, ông vượt Trường Sơn vào miền Nam, làm việc ở Tiểu ban Giáo dục thuộc
Ban Tuyên huấn Trung ương cục miền Nam và sau đó là Hội Văn nghệ Giải phóng miền
Nam. Trong thời gian này, ông bắt đầu sử dụng bút danh Lê Anh Xuân[1]. Năm
1966, ông tham gia Đảng Cộng sản Việt Nam. Ngoài làm thơ, ông còn viết cả văn
xuôi.
Lê
Anh Xuân hy sinh ngày 21 tháng 5 năm 1968 tại ấp Phước Quảng, xã Phước Lợi, huyện
Cần Đước, tỉnh Long An trong một trận càn của quân đội Mỹ.
Vinh danh
Tên
ông được đặt cho một con đường tại Quận 1.
Năm
2001, ông được truy tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật.
Năm
2011, ông được Nhà nước Việt Nam truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ
trang nhân dân
Tác phẩm
Tiếng
gà gáy (thơ, 1965)
Không
có đâu như ở miền Nam (thơ, in chung, 1968)
Nguyễn
Văn Trỗi (trường ca, 1968)
Hoa
dừa (thơ, 197l)
Thơ
Lê Anh Xuân (tuyển thơ, 198l)
Giữ
đất (tập văn xuôi-1966)
Thành tựu nghệ thuật
Trong
cuộc đời ngắn ngủi của mình, Lê Anh Xuân đã sáng tác khá nhiều bài thơ chủ yếu
thể hiện tình yêu đối với quê hương đất nước, đặc biệt là vùng quê Bến Tre của
mình. Những bài thơ: Nhớ mưa quê hương, Trở về quê nội, Gửi miền Bắc,... được độc
giả yêu mến. Bài thơ cuối cùng của ông sáng tác năm 1968: Dáng đứng Việt Nam được
coi là một trong những bài thơ tiêu biểu viết về người lính Quân đội Nhân dân
Việt nam đã được đưa vào sách giáo khoa phổ thông của Việt Nam:
...
Từ
dáng đứng của anh giữa đường băng Tân Sơn Nhất
Tổ
quốc bay lên bát ngát mùa xuân.
