Joseph Brodsky - Nhà thơ, nhà văn Mỹ gốc Nga

Joseph Brodsky (24 tháng 5 năm 1940 - 28 tháng 1 năm 1996), tên trong khai sinh là Iosif Aleksandrovich Brodsky (tiếng Nga: Иосиф Александрович Бродский), là một nhà thơ, nhà văn Mỹ gốc Nga đoạt Giải Nobel Văn học năm 1987.

Tiểu sử

Cuộc đời của nhà thơ sinh tại Leningrad này, ngay từ nhỏ, có những chi tiết thú vị. Thời thơ ấu Brodsky sống trong một căn hộ nhỏ của ngôi nhà mà trước Cách mạng tháng Mười Nga đã từng sống hai nhà thơ Nga sau đó cũng ra sống ở nước ngoài: Dmitry Merezhkovsky và Zinaida Gippius. Ông cũng học ở trường phổ thông mà ngày trước Alfred Nobel đã từng học và năm 1987 được trao giải Nobel.

Thuở nhỏ Brodsky mơ ước trở thành bác sĩ nhưng 15 tuổi đã phải nghỉ học vì mưu sinh. Sau đó, ông tự học tiếng Anh, tiếng Ba Lan, nghiên cứu truyền thuyết, tôn giáo và triết học. Ông bắt đầu làm thơ lúc 16 tuổi; khi 17 tuổi ông hoàn thành tập thơ nổi tiếng Vĩnh biệt, hãy quên, đừng trách cứ gì nhau... (Прощай, позабудь и не обессудь...) và được công nhận là một nhà thơ, một dịch giả tài năng. Năm 1963 Brodsky bị kết tội "ăn bám xã hội" và gửi đi cải tạo 5 năm ở miền bắc Nga. Nhờ sự phản đối của các nhà văn trong và ngoài nước hai năm sau ông được trở về Leningrad. Năm 1972, ông lại bị trục xuất, phải sang Viên, London và cuối cùng là Hoa Kỳ. Từ đây, Brodsky sáng tác bằng cả tiếng Nga và tiếng Anh.

Năm 1977, ông nhập quốc tịch Mỹ và làm giáo sư văn học cho trường Cao đẳng Five College ở Mount Holyoke, bang Massachusetts. Năm 1978, Đại học Yale trao cho J. Brodsky bằng tiến sĩ văn học danh dự. Năm 1979, ông trở thành thành viên của Viện Hàn lâm Nghệ thuật - Văn chương Mỹ. Năm 1981, ông được Quỹ John D. và Catherine T. MacArthur trao tặng giải thưởng cho các tác phẩm thiên tài. Năm 1986, cuốn tiểu luận về nghệ thuật và chính trị Ít hơn một của ông được giải thưởng của Nhóm các nhà phê bình sách Quốc gia (Mỹ). Năm 1987, ông nhận giải Nobel của Viện Hàn lâm Thụy Điển và năm 1991 nhận được giải thưởng của Thư viện Quốc hội Mỹ.

Brodsky sáng tạo nên một thế giới thơ ca độc đáo được thể hiện bằng những quan niệm của nghệ thuật hậu hiện đại. Các nhà phê bình coi ông "là người tổng kết thơ ca thế kỷ 20". Joseph Brodsky qua đời ngày 28/1/1996 tại nhà riêng vì căn bệnh nhồi máu cơ tim.

Lời khai trước tòa của Brodsky

Dưới đây là những câu hỏi và lời khai của Brodsky trước Tòa về tội “ăn bám”. Những lời này được thư ký của phiên tòa ghi lại và sau đó được phổ biến trong những bài viết in ngoài luồng (samizdat).

Tòa: Thâm niên lao động của anh là bao nhiêu?

Brodsky: Khoảng chừng…

Tòa: Chúng tôi không cần “khoảng chừng”!

Brodsky: Năm năm.

Tòa: Anh làm việc ở đâu?

Brodsky: Ở nhà máy. Ở các nhóm địa chất…

Tòa: Anh làm ở nhà máy bao nhiêu lâu?

Brodsky: Một năm.

Tòa: Làm nghề gì?

Brodsky: Thợ phay.

Tòa: Thế nói chung nghề chuyên môn của anh là gì?

Brodsky: Nhà thơ, nhà thơ – dịch giả.

Tòa: Ai thừa nhận anh là nhà thơ? Ai xếp anh vào hàng ngũ các nhà thơ?

Brodsky: Không ai cả. Thế ai xếp tôi vào giống người?

Tòa: Thế anh có học cái đó không?

Brodsky: Cái gì?

Tòa: Cái nghề làm thơ ấy? Anh đã không cố gắng học đại học… nơi người ta dạy…

Brodsky: Tôi không nghĩ… tôi không nghĩ là học vấn mang lại điều này.

Tòa: Thế thì cái gì?

Brodsky: Tôi nghĩ… đó là (thất vọng) do trời phú…

Tòa: Anh có yêu cầu gì với Tòa không?

Brodsky: Tôi muốn được biết tôi bị bắt vì tội gì?

Tòa: Đấy là câu hỏi chứ không phải yêu cầu.

Brodsky: Thế thì tôi chả có yêu cầu gì cả.

Ngày 13 tháng 3 năm 1964 Brosky bị kết án vì tội “ăn bám” và chịu hình phạt cao nhất là 5 năm lao động cải tạo ở làng Norenskaya, tỉnh Arkhangelsk. Trong một bài phỏng vấn, Brodsky gọi đấy là thời kỳ hạnh phúc nhất trong cuộc đời của mình. Chính thời gian này ông đi sâu tìm hiểu về thơ ca Anh.

Tác phẩm

Прощай, позабудь и не обессудь... (Vĩnh biệt, hãy quên, đừng trách cứ gì nhau..., 1957), thơ

Большая элегия Джону Донну (Khúc bi ca lớn gửi Donne John, 1963)

Стихотворения и поэмы (Thơ và trường ca, 1965), thơ

Остановка в пустыне (Trạm dừng trong sa mạc, 1970), thơ

Конец прекрасной эпохи. Стихотворения 1964-71 (Kết thúc thời tốt đẹp. Thơ những năm 1964-71, 1977), thơ

Часть речи. Стихотворения 1972-76 (Một phần của lời nói. Thơ những năm 1972-76, 1980), thơ và bài viết

Римские элегии (Những khúc bi ca La Mã, 1982), thơ

Новые стансы к Августе (Những bài tứ tuyệt mới gửi Augusta, 1983), thơ

Мрамор (Сẩm thạch, 1984), kịch

Меньше одиницы (Ít hơn một, 1986), tiểu luận

History of the twentieth century (Lịch sử thế kỉ hai mươi, 1986), thơ

Урания (Urania, 1988), thơ

Заметки папоротника (Bút kí dương xỉ, 1990)

На околицах Атлантиды (Trên các nẻo Atlantida, 1992)

Набережная неисцелимых (Bờ sông của những kẻ vô phương cứu chữa, 1992), thơ

Watermark (Hoa văn mờ trên giấy, 1992), tiểu luận

Скорбь и разум (Nỗi đau và lí trí, 1995), tiểu luận

Một số bài thơ

Vĩnh biệt, hãy quên, đừng trách cứ gì nhau...

Vĩnh biệt

Hãy quên

Đừng trách cứ gì nhau.

Còn những bức thư

Em hãy đốt

Như cầu.

Con đường của em

Sẽ trở thành can đảm

Con đường thẳng

Và sẽ giản đơn.

Rồi đây trong màn sương

Sẽ cháy lên cho em

Một vì sao ngời sáng

Và một niềm hy vọng

Của bàn tay sưởi ấm

Bên bếp lửa nhà em.

Rồi sẽ có bão tuyết, mưa giông

Và tiếng gào điên cuồng của lửa

Sẽ có những thành công rực rỡ

Phía trước đợi chờ em

Sẽ tuyệt vời và mạnh mẽ vô cùng

Một trận đánh

Sẽ vang lên trong lồng ngực của em.

Anh hạnh phúc và xin chúc mừng

Cho người, mà có thể

Sẽ đi cùng em

Trên một con đường.

Hai năm sau

Vâng, ta chẳng già hơn chẳng điếc hơn.

Ta vẫn nói những lời như ngày trước.

Như ngày trước, áo màu đen vẫn khoác

Những phụ nữ kia vẫn ít cảm tình.

Ta bây giờ vào vai không thường xuyên

Trong những bậc dốc nhà hát cô đơn

Những ngọn đèn trên đầu ta vẫn thắp

Như tiếng hò reo, hoan hỉ của đêm.

Ta sống bằng quá khứ, như bây giờ

Với tương lai, thời của ta chẳng giống

Ta không ngủ, người ngủ ta quên lãng

Và ta vẫn làm những việc như xưa.

Hãy giữ gìn vẻ vui nhộn ngây thơ

Trong tuần hoàn bóng đêm và ánh sáng

Những người vĩ đại cho vinh quang, cay đắng

Những kẻ nhân từ cho thế kỷ hư vô.